Wanneer pleeg ik als ambtenaar plichtsverzuim?

Als ambtenaar bent u verplicht om de uit uw functie voortvloeiende plichten nauwgezet en ijverig te vervullen en dient u zich te gedragen, zoals van een goed ambtenaar verwacht mag worden. Doet u dit niet, dan spreekt men in het algemeen van plichtsverzuim.

Ook het overtreden van een wettelijk voorschrift of iets doen of nalaten wat een goed ambtenaar niet hoort te doen of na te laten kan plichtsverzuim opleveren. Als er sprake is van plichtsverzuim kunt u hiervoor disciplinair worden gestraft.

Omdat u als ambtenaar werkzaam bent in de publieke dienst, wordt van u vaak meer verwacht dan van een gewone werknemer. Als ambtenaar heeft u een voorbeeldfunctie. Van een ambtenaar wordt bijvoorbeeld verwacht dat die zich ook in de privésfeer netjes gedraagt.

Ook gedragingen in de privésfeer kunnen plichtsverzuim en een disciplinaire straf opleveren. Denkt u bijvoorbeeld aan de politieambtenaar die zich bezig houdt met criminele activiteiten. Ook de politieambtenaar die privéschulden heeft en daardoor te maken krijgt met loonbeslagen, maakt zich schuldig aan plichtsverzuim. Er ontstaat dan een veiligheidsrisico, omdat de politieambtenaar als gevolg van zijn schuldenpositie chantabel kan worden.Ook de belastingambtenaar die zijn privé belastingzaken verwaarloost, maakt zich schuldig aan plichtsverzuim.

Overigens is de mededeling dat de ambtenaar zich schuldig heeft gemaakt aan plichtsverzuim, dan is de WNRA van toepassing. Als u het niet eens bent met een dergelijke mededeling is het van belang dat u bezwaar maakt. Als geen bezwaar wordt gemaakt komt het plichtsverzuim vast te staan.

Plichtsverzuimprocedure voor ambtenaren

Uw werkgever, het bevoegd gezag, moet bij het vaststellen van plichtsverzuim zorgvuldig te werk gaan. Daarvoor moet een correcte procedure gevolgd worden. Deze procedure bestaat eigenlijk uit drie fases:

• de onderzoeksfase
• de kwalificatiefase
• de verantwoordingsfase

Onderzoeksfase
Als uw werkgever vermoedt dat u zich schuldig heeft gemaakt aan plichtsverzuim, moet dit allereerst nauwkeurig worden onderzocht. Dit wordt ook wel het disciplinair onderzoek genoemd. Tijdens dit onderzoek kunt u als ambtenaar bijvoorbeeld worden verhoord.

Uw werkgever moet u van te voren op de hoogte stellen van het feit dat het vermoeden bestaat dat u zich schuldig gemaakt heeft aan plichtsverzuim.

U heeft tijdens dit disciplinair onderzoek het recht om te zwijgen. Wel moet u er rekening mee houden dat dit beroep op uw zwijgrecht in uw nadeel kan worden uitgelegd. Het is dan ook verstandig om in overleg met een advocaat te bepalen of het wenselijk is om u op het zwijgrecht te beroepen.

Kwalificatiefase
Vervolgens wordt bepaald of er daadwerkelijk sprake is van plichtsverzuim en of de procedure zal worden voortgezet. Als uw werkgever van mening is dat er inderdaad sprake is van plichtsverzuim, dan zal een zogenaamde tenlastelegging worden geformuleerd.

In de tenlastelegging wordt uitgelegd waarom het bevoegd gezag van mening is dat u zich als ambtenaar schuldig heeft gemaakt aan plichtsverzuim.

Verantwoordingsfase
Nadat de tenlastelegging is geformuleerd krijgt u als ambtenaar de kans om u te verantwoorden. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk. Hoewel u niet verplicht bent om hierbij een advocaat in te schakelen, is het in het algemeen wel aan te raden om u van goed juridisch advies te voorzien.

Na de onderzoeksfase, de kwalificatiefase en de verantwoordingsfase zal het bevoegd gezag bepalen of er aan u een straf wordt opgelegd.

Disciplinaire maatregelen
Als u zich als ambtenaar schuldig heeft gemaakt aan plichtsverzuim, kan uw werkgever u verschillende straffen opleggen. Deze straffen lopen uiteen van licht tot zwaar. Voor rijksambtenaren gaat het bijvoorbeeld om de volgende straffen:

• een schriftelijke berisping
• buitengewone dienst op andere dagen dan zondag en de voor de ambtenaar geldende kerkelijke feestdagen, zonder beloning of tegen een lagere dan de normale beloning en wel voor ten hoogste 6 uren met een maximum van 3 uren per dag
• vermindering van het recht op jaarlijkse vakantie met ten hoogste 1/3 van het aantal uren, waarop in het desbetreffende kalenderjaar aanspraak bestaat
• geldboete van maximaal 22 euro
• gehele of gedeeltelijke inhouding van maximaal een half maandsalaris
• vaststelling van het salaris op een bedrag in de voor de ambtenaar geldende salarisschaal dat maximaal twee jaarlijkse periodieke salarisverhogingen minder bedraagt dan ingevolge de op hem van toepassing zijnde bezoldigingsregeling behoort te gelden, of indien voor het door de ambtenaar beklede ambt geen salarisschaal geldt, vermindering van het salaris met ten hoogste 5%, een en ander voor de tijd van niet langer dan twee jaren
• het niet toekennen van periodieke salarisverhogingen gedurende ten hoogste vier jaren
• uitsluiting voor de tijd van ten hoogste vier jaren van indeling in een salarisschaal waarvoor een hoger maximumsalaris geldt, indien zodanige indeling anders volgens de daarvoor geldende regeling zou hebben plaatsgevonden
• indeling in een salarisschaal waarvoor een lager maximumsalaris geldt dan dat verbonden aan de salarisschaal welke ingevolge de van toepassing zijnde bezoldigingsregeling behoort te gelden, een en ander al dan niet voor een bepaalde tijd en met of zonder vermindering van bezoldiging
• verplaatsing, al dan niet met verlening van een tegemoetkoming in mogelijke verplaatsingskosten tot ten hoogste het bedrag, dat in geval van verplaatsing in het belang van de dienst zou kunnen worden verleend krachtens het Verplaatsingskostenbesluit 1989
• schorsing voor een bepaalde tijd met gehele of gedeeltelijke inhouding van bezoldiging
• ontslag

De straffen die kunnen worden opgelegd aan andere ambtenaren dan rijksambtenaren zijn opgenomen in verschillende rechtspositieregelingen, zoals de CAR-UWO voor gemeenteambtenaren. De hierin opgenomen straffen zijn min of meer vergelijkbaar.

De straffen kunnen ook voorwaardelijk worden opgelegd. Dat wil zeggen dat de straf niet daadwerkelijk ten uitvoer gelegd wordt, maar dat u een termijn wordt gesteld. Als u zich binnen deze termijn (opnieuw) schuldig maakt aan plichtsverzuim dan zal de straf alsnog worden uitgevoerd.