Ontslag tijdens de proeftijd

Tijdens de proeftijd kunt u of uw werkgever de arbeidsovereenkomst op elk moment beëindigen. Omdat de proeftijd bedoeld is om beide partijen de mogelijkheid te geven om elkaar gedurende een beperkte periode vrijblijvend uit te proberen, mag zowel de werkgever als de werknemer de arbeidsovereenkomst in de proeftijd per direct opzeggen.

Er hoeft in dat geval dus geen rekening gehouden te worden met een opzegtermijn. Er is dan dus geen ontslagprocedure bij de kantonrechter of het UWV Werkbedrijf nodig. Bovendien kan de opzegging in de proeftijd ook plaatsvinden als er sprake is van zieke, arbeidsongeschiktheid of zwangerschap van de werknemer.

Uw werkgever kan u dus ergens in de proeftijd van het ene op het andere moment ontslaan, net zoals u zelf ook op elk moment tijdens de proeftijd ontslag kunt nemen. Veel werknemers voelen zich tijdens de proeftijd dan ook ‘vogelvrij’. Aan de ene kant is dit gevoel begrijpelijk, u kunt namelijk in de proeftijd op elk moment ontslagen worden. Aan de andere kant hoeft u onder bepaalde omstandigheden een ontslag in de proeftijd niet te accepteren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er sprake is van:

• ontslag voor aanvang van de proeftijd
• misbruik van de proeftijd

Ontslag voor aanvang van de proeftijd
Soms komt het voor dat de werkgever of de werknemer nog voordat de proeftijd begonnen is, het dienstverband al wil beëindigen. In het algemeen wordt aangenomen dat een opzegging van de arbeidsovereenkomst voorafgaande aan de aanvang van de proeftijd toegestaan is.

Toch kan de opzeggende partij, afhankelijk van de omstandigheden van het geval, verplicht zijn om in die situatie de andere partij een (beperkte) schadevergoeding te betalen. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat u al maandenlang met deze werkgever in onderhandeling bent geweest en dat u slechts een enkele dag voorafgaand aan de start van uw werkzaamheden krijgt te horen dat er geen werk voor u is. In dat geval zou een rechter tot de conclusie kunnen komen dat u recht heeft op een bepaalde schadevergoeding.

Maar u loopt als werknemer ook enig risico als u enkele dagen voor de start van uw nieuwe baan het dienstverband opzegt omdat u bijvoorbeeld een beter aanbod van een concurrent ontvangen heeft. De meeste werkgevers zullen het er in een dergelijke situatie bij laten zitten, maar voorzichtigheid blijft geboden.

Als u bijvoorbeeld wist dat de nieuwe werkgever specifieke kosten voor u gemaakt heeft (denk aan het bestellen van visitekaartjes, laptop, auto of andere bedrijfsmiddelen) dan is niet uitgesloten dat een rechter uw handelen onrechtmatig vindt.

Misbruik van de proeftijd
Misbruik van de proeftijd is in feite een verzamelbegrip. Het gaat dan om een situatie waarbij (meestal) de werkgever het dienstverband in de proeftijd beëindigt vanwege een reden die een rechter onredelijk vindt. Uit rechterlijke uitspraken blijkt bijvoorbeeld dat er sprake kan zijn van misbruik van de proeftijd als:

• U in feite ontslagen wordt vanwege het feit dat u ziek of zwanger bent. U mag dus op zich wel ontslagen worden tijdens ziekte of zwangerschap, dit mag echter niet de reden van het ontslag vormen.
• Er sprake is van discriminatie.
• U ontslagen wordt terwijl uw werkgever helemaal nog geen kennis heeft kunnen nemen van uw capaciteiten.

Als een rechter tot de conclusie komt dat er sprake is geweest van misbruik van de proeftijd, dan zal dit in de meeste gevallen leiden tot een schadevergoeding voor de benadeelde partij (meestal de werknemer). Of er in uw geval sprake is van een dergelijke misbruiksituatie kan alleen vastgesteld worden aan de hand van de concrete omstandigheden van uw geval. Neemt u bij twijfel daarom contact op met een arbeidsrechtspecialist.