Niet elke ontslaguitkering mag als stamrecht gebruikt worden

In een toelichting van december 2010 heeft de belastingdienst nog een duidelijk gemaakt dat niet bij elke ontslagvergoeding gebruik gemaakt kan worden van de zogenaamde stamrechtvrijstelling.

Als u een ontslagvergoeding ontvangt kunt u grofweg kiezen tussen een directe netto uitbetaling van de vergoeding op uw bankrekening of voor een bruto uitbetaling van uw ontslagvergoeding naar een verzekeraar, bank of B.V.

Stamrechtconstructie leidt tot belastinguitstel

Deze bruto variant staat ook wel bekend als de stamrechtconstructie en wordt gebruikt om de verschuldigde belasting uit te stellen en mogelijk een lagere belastingdruk te realiseren. Het feit dat ontslagen werknemers steeds vaker gebruik maken van deze fiscaal vriendelijke wijze van uitbetalen van hun ontslagvergoeding wordt door de belastingdienst kritisch gevolgd.

Om duidelijk te maken wat fiscaal wel en wat niet toegestaan is, heeft de belastingdienst op 7 december 2010 een handreiking gepubliceerd die met name van belang is voor werknemers die ontslagen worden in het zicht van de (vroeg)pensioendatum.

De belastingdienst benadrukt in deze toelichting nog maar eens dat alleen een ontslagvergoeding die bedoeld is als compensatie voor toekomstig verlies van inkomen of pensioenschade onder de stamrechtvrijstelling mag worden uitgekeerd.

Vakantiedagen, vakantiegeld en bonussen vallen niet onder stamrecht

In de praktijk vindt er bij ontslag ook vaak een uitbetaling plaats van de vakantietoeslag en eventuele dertiende maand naar rato. Ook is het gebruikelijk dat niet-genoten vakantiedagen worden uitbetaald en tevens betaling plaatsvindt van nog openstaande provisie of bonussen. Al deze looncomponenten mogen niet onder de stamrechtvrijstelling worden uitgekeerd en zijn dus per direct onderworpen aan de loonheffing.

Stamrechtruimte is gelimiteerd

Minder bekend is het feit dat niet elke ontslagvergoeding (volledig) in een stamrechtconstructie kan worden ondergebracht. De stamrechtruimte is namelijk beperkt tot het verlies aan inkomsten tot aan de reguliere overeengekomen pensioendatum.

Het gaat daarbij om een objectieve benadering. Dit houdt in dat de belastingdienst zal kijken naar de eerst mogelijke ingangsdatum van een oudedagsvoorziening zoals VUT, (vroeg)pensioen of prepensioen. Het feit dat u wellicht van plan was om langer door te werken doet niet ter zake.

Als uw ontslagvergoeding dus mede een compensatie biedt voor de periode gelegen na de eerst mogelijke ingangsdatum van een oudedagsvoorziening, mag dit deel van uw ontslagvergoeding niet worden ondergebracht in een stamrechtconstructie.

Een voorbeeld.

De heer Schilder is 59 jaar en wordt ontslagen. Normaal gesproken zou de heer Schilder op 61-jarige leeftijd gebruik kunnen maken van een vroegpensioenregeling. De ingangsdatum van het reguliere ouderdomspensioen is 65 jaar. Als de heer Schilder niet ontslagen zou worden, zou hij door willen werken tot zijn 65-jarige leeftijd.

Het salaris van de heer Schilder bedraagt 40.000 euro bruto per jaar. Vanwege zijn lange dienstverband komt hij in aanmerking voor een ontslagvergoeding van 110.000 euro bruto.

De inkomensschade van de heer Schilder tot aan de eerst mogelijke ingangsdatum van een oudedagsvoorziening bedraagt twee jaarsalarissen, dus 2x 40.000 euro = 80.000 euro bruto. De heer Schilder mag dan ook maximaal voor 80.000 euro bruto gebruik maken van de stamrechtconstructie, over de overige 30.000 euro zal direct loonheffing moeten worden betaald.

Pensioenschade mag ook in stamrechtconstructie worden ondergebracht

Eventuele pensioenschade mag ook fiscaal vriendelijk in een stamrechtconstructie worden ondergebracht, mits het hier gaat om de pensioenpremies die de werkgever normaal gesproken nog had moeten betalen tot aan het eerst mogelijke tijdstip waarop van een oudedagsvoorziening gebruik gemaakt kan worden.

De werkgeverspremies voor oudedagsvoorzieningen leiden dus tot een hogere stamrechtruimte. In het voorbeeld van de heer Schilder zou een jaarlijkse werkgeverspremie van 2.500 euro dus leiden tot een verhoging van de stamrechtruimte met 5.000 euro bruto.

Vooral oudere werknemers moeten voorzichtig met stamrecht omgaan

Als de toelichting van de belastingdienst een ding duidelijk maakt, is het wel dat oudere werknemers er verstandig aan doen om zich bij een ontslagsituatie goed te laten adviseren. Het al te makkelijk gebruik maken van een stamrechtconstructie in het zicht van de pensioendatum zou anders wel eens tot grote fiscale problemen kunnen leiden.