Ambtenaar en ontslagen? Snel bediend door de voorzieningenrechter
In het bedrijfsleven mag een werkgever een werknemer pas ontslaan na toestemming van het UWV Werkbedrijf (het vroegere CWI) of de kantonrechter. Maar als u in dienst bent bij de overheid, bijvoorbeeld bij een gemeente of provincie, dan gelden andere regels.
Overheidswerkgever hoeft geen ontslagtoestemming te vragen
Als u bij de overheid werkt, bent u waarschijnlijk ambtenaar en hoeft uw werkgever bij een ontslag geen toestemming te vragen aan het UWV of de kantonrechter. Uw werkgever is wel verplicht om u voorafgaand aan het eigenlijke besluit, te informeren over het voornemen u te ontslaan.
Maar wat als uw werkgever door uw mening niet op andere gedachten te brengen is? Wat kunt u dan doen om het ontslag aan te vechten?
Bezwaar en beroep
U kunt dan bezwaar maken tegen het ontslagbesluit. Vervolgens moet de overheidswerkgever dat bezwaar in behandeling nemen en beoordelen of uw bezwaren gegrond zijn. Vrijwel altijd laat de werkgever zich in een dergelijk geval adviseren door een adviescommissie.
Maar wat nu als uw bezwaar wordt afgewezen? U kunt dan in beroep gaan bij de zogenaamde bestuursrechter. Deze rechter behandelt geschillen tussen de burger en de overheid, maar ook geschillen tussen ambtenaren en hun werkgever.
Maar voordat u bij de bestuursrechter bent, moet u dus in feite eerst de bezwaarprocedure doorlopen. Met een dergelijke bezwaarprocedure zijn maanden gemoeid. Een procedure bij de bestuursrechter duurt zo mogelijk nog langer. En ondertussen ondervindt u wel alle gevolgen van het ontslag. Want dat ontslag wordt door bezwaar te maken bij de overheidswerkgever of door in beroep te gaan bij de bestuursrechter, niet automatisch opgeschort.
Voorzieningenrechter
Is daar dan niets tegen te doen? Jazeker, u kunt naast de bezwaar- of beroepprocedure naar de voorzieningenrechter. De voorzieningenrechter is een bijzondere bestuursrechter die kan worden ingeschakeld in zeer spoedeisende situaties. De voorzieningenrechter heeft de mogelijkheid een zogenaamde voorlopige voorziening te treffen. Dat is een noodmaatregel waardoor het besluit, bijvoorbeeld een ontslagbesluit, waar u het als ambtenaar niet mee eens bent kan worden opgeschort.
Wilt u als ontslagen ambtenaar de voorzieningenrechter inschakelen, dan moet u van te voren of tegelijkertijd bezwaar hebben ingediend bij de overheidswerkgever, of als dat bezwaar is afgewezen, beroep bij de bestuursrechter hebben ingesteld. Hebt u dat niet gedaan, dan geeft de voorzieningenrechter niet thuis.
Snelle uitspraak
De voorzieningenrechter doet snel, doorgaans binnen enkele weken, uitspraak. De voorzieningenrechter heeft niet de mogelijkheid om het ontslag ongeldig te verklaren, hij kan het slechts opschorten voor de duur van de bezwaarprocedure of de beroepsprocedure. Of het ontslag definitief van de baan is, wordt uiteindelijk in de bezwaar- of beroepsprocedure bepaald.
Hoewel de beslissing van de voorzieningenrechter officieel slechts een noodmaatregel is en een voorlopig karakter heeft, kan de reikwijdte ervan aanzienlijk zijn. Uit de beslissing van de voorzieningenrechter is vaak af te leiden uit welke hoek de wind gaat waaien als de bestuursrechter de zaak later definitief zou moeten beslechten. Daar kun je dan je voordeel mee doen.
Een voorbeeld.
Mevrouw Jansen is in dienst bij een Nederlandse gemeente. Zij is cateringmedewerkster: zij bereidt de snacks en bedient de kassa in het bedrijfsrestaurant van het gemeentehuis. Dat doet ze naar volle tevredenheid. Sinds een half jaar is zij ziek als gevolg van ernstige rsi-klachten. De bedrijfsarts acht haar volledig ongeschikt voor haar eigen werk. Wel kan ze – louter arbeidstherapeutisch – enkele andere aangepaste kleine klussen doen. Dat laatste gaat moeizaam, ook al omdat de gemeente niet echt meewerkt. De sfeer verslechtert. De gemeente besluit om mevrouw Janssen te ontslaan, omdat samenwerken met haar niet meer mogelijk is. Bovendien wordt zij met onmiddellijke ingang geschorst. Zij mag het gemeentehuis niet meer in, omdat dat grote onrust zou veroorzaken.
Mevrouw Jansen accepteert dit niet en dient bij haar werkgever een officieel bezwaarschrift in. Haar belangrijkste en sterkste argument tegen het ontslag:
Gemeente, u kunt mij helemaal niet ontslaan, ik ben immers ziek, en zolang die ziekte nog geen twee jaar heeft geduurd geldt er een ontslagverbod. En die schorsing is volkomen onnodig, omdat er van onrust helemaal geen sprake is.
Mevrouw Jansen wacht de behandeling van haar bezwaarschrift door de bezwarencommissie en de beslissing van de gemeente op het bezwaar niet af, maar stapt onmiddellijk naar de voorzieningenrechter. Zij vraagt de rechter het ontslag en de schorsing direct op te schorten.
De voorzieningenrechter maakt korte metten met de argumenten van de gemeente:
Mevrouw Jansen is ziek, aldus de rechter, en mag – ook niet zogenaamd om een andere reden – worden ontslagen. En de schorsing was ook geheel onnodig.
De rechter schort het ontslag en de schorsing met onmiddellijke ingang op.
De uitspraak van de voorzieningenrechter mag officieel slechts een noodmaatregel zijn, maar hij was in dit geval wel heel duidelijk. Zo duidelijk, dat de gemeente – met de bezwaarprocedure van mevrouw Jansen in het verschiet en daarna wellicht een voor haar opnieuw succesvolle procedure bij de bestuursrechter – de bui zag hangen en ijlings besloot het ontslag en de schorsing helemaal in te trekken.
Het kan dus – ook al om langdurige procedures te vermijden – heel handig zijn om de voorzieningenrechter in te schakelen, zoals in het geval van mevrouw Jansen.
Het is alsof u in een restaurant zit, waar u verplicht wordt lang te tafelen. De eerste gang is de bezwaarprocedure, de tweede gang de beroepsprocedure. De bediening is ontzettend traag en u hebt zoveel trek! Dan toch maar even door naar het fastfoodrestaurant van de voorzieningenrechter. Daar worden de gerechten niet alleen met zorg bereid – uit de muur eten is er niet bij – maar ook snel!
Jan Harmen Baljet is onder meer gespecialiseerd in ambtenarenrecht en verbonden aan Abeln Advocaten. Uw reactie is welkom op jb@abeln.nl