2010 wordt geen feest voor ontslagen werknemer
Ontslag is per definitie geen vrolijke gebeurtenis, maar voor 2010 hoeft de met ontslag bedreigde werknemer al helemaal op weinig goeds te rekenen. Er waait voor werknemers een gure wind door het ontslagrecht.
Was 2009 al geen best jaar gelet op de versoberde kantonrechtersformule, de neergaande economie en grote aantallen reorganisaties, 2010 lijkt hier in negatieve zin een schepje bovenop te doen.
Hoge Raad oordeelt streng over ontslagvergoeding na UWV procedure
In de laatste maanden van 2009 heeft de Hoge Raad een aantal uitspraken gedaan die vergaande gevolgen zullen hebben voor het ontslagrecht en de vaststelling van ontslagvergoedingen in 2010.
Eind november 2009 maakte de Hoge Raad abrupt een einde aan de opkomende trend bij rechters om ook werknemers die ontslagen waren na een procedure via het UWV Werkbedrijf een ontslagvergoeding toe te kennen op basis van de kantonrechtersformule. Als u namelijk ontslagen bent na een UWV-ontslagprocedure, dan heeft u als werknemer nog 6 maanden de tijd om in een zogenaamde kennelijk onredelijk ontslagprocedure bij de kantonrechter een verzoek in te dienen om alsnog voor een ontslagvergoeding in aanmerking te komen.
Steeds meer rechters leken dergelijke verzoeken te honoreren en bij het bepalen van de ontslagvergoeding de kantonrechtersformule als uitgangspunt te hanteren. De twee ontslagroutes (kantonrechter en UWV Werkbedrijf) groeiden steeds meer naar elkaar toe. Volgens de Hoge Raad was dit niet de bedoeling. De kennelijk onredelijk ontslagprocedure mag volgens de Hoge Raad niet al te snel leiden tot toekenning van een ontslagvergoeding.
Sluiproute werknemers lijkt ook afgesloten
Geconfronteerd met deze uitspraak bestond er voor de werknemer nog steeds de mogelijkheid om dan maar zelf naar de kantonrechter te stappen. Als de werkgever na een verkregen ontslagvergunning de arbeidsovereenkomst heeft opgezegd, resteert er nog een korte tijd (namelijk gedurende de opzegtermijn) voor de werknemer om bij de kantonrechter ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst te vragen, uiteraard onder toekenning van een ontslagvergoeding.
Ook hier leken lagere rechters de werknemer regelmatig tegemoet te komen. Maar ook hier lijkt de Hoge Raad met een uitspraak van december 2009 de lagere rechters terug te willen fluiten. Hoewel de gevolgen van de uitspraak nog niet geheel duidelijk zijn, is de uitspraak een nieuwe tegenslag voor werknemers die aanspraak willen maken op een ontslagvergoeding nadat zij door hun werkgever via het UWV Werkbedrijf ontslagen zijn.
Sociale plannen versoberen
Het is dus duidelijk dat de met ontslag bedreigde werknemer zich niet gesteund zal voelen door de Hoge Raad. Maar hoe zit het met de vakbonden? Zij kunnen toch zorgen voor fatsoenlijke sociale plannen als een bedrijf moet reorganiseren?
Tja. In theorie klopt dit wel, al kun je je vandaag de dag afvragen welke vuist een vakbond nog kan maken bij dergelijke onderhandelingen. Veel sociale plannen die betrekking hadden op 2009 waren nog gebaseerd op de oude, veel ruimere kantonrechtersformule. De sociale plannen die in 2010 eindigen zullen het naar verwachting moeten doen met de nieuwe versoberde kantonrechtersformule die 1 januari 2009 in werking getreden is.
Politiek biedt evenmin soelaas
Ook vanuit de politiek hoeft u als ontslagen werknemer op weinig steun te rekenen. Minister Donner lijkt nog steeds vastberaden om zijn plannen om ontslagvergoedingen te maximeren door de Tweede Kamer te loodsen.
Volgens Donner zouden werknemers met een salaris van 75.000 euro of meer, hooguit een ontslagvergoeding ter grootte van één jaarsalaris toegekend mogen krijgen. De echte topverdieners zullen van dit voorstel niet wakker liggen. Zij kunnen meestal in hun arbeidscontracten ruime vertrekregelingen bedingen. Maar hoe is een gemiddelde werknemer uit te leggen dat als hij 74.000 euro per jaar verdient, er geen bovengrens geldt voor een eventuele ontslagvergoeding, terwijl zijn collega met een inkomen van 75.000 euro, nooit meer zal ontvangen dan 75.000 euro ontslagvergoeding?
Toch nog een lichtpuntje?
Toch wil ik mijn betoog niet negatief eindigen. Er is mogelijk een lichtpuntje in de vorm van de rol en houding van kantonrechters. Uit statistieken van de rechtbank te Amsterdam blijkt dat in 2009 meer ontslagverzoeken werden afgewezen dan in het jaar daarvoor. Dit zou erop kunnen wijzen dat kantonrechters – zich realiserend dat de werknemer in kwestie bij ontslag genoegen moet nemen met een lagere ontslagvergoeding – ontslagverzoeken kritischer tegen het licht houden.
Ook valt niet uit te sluiten dat kantonrechters in zogenaamde kennelijk onredelijk ontslagprocedures toch nog steeds redelijke ontslagvergoedingen blijven vaststellen, maar zonder hierbij een expliciete verwijzing te maken naar de kantonrechtersformule.
Kortom, de hoop van de met ontslag bedreigde werknemer in 2010 is gericht op de kritische houding van de kantonrechter.