Nieuwe aanscherpingen van het vreemdelingenrecht verwacht in 2012

In het regeerakkoord heeft het kabinet veel plannen opgenomen ter beheersing (beperking) van migratie van migranten met ‘weinig perspectief’. Het toelatingsbeleid is echter al sinds jaar en dag restrictief. Dat wil zeggen dat vreemdelingen slechts worden toegelaten wegens internationale verplichtingen (vluchtelingen), humanitaire redenen (zeer schrijnende gevallen) of vanwege een wezenlijk Nederlands belang (denk aan voetballers in de eredivisie).

Veel door het kabinet beoogde maatregelen zijn voorlopig niet realiseerbaar, omdat dan eerst diverse Europese richtlijnen moet worden aangepast. Dat is een weg van lange adem.

In 2011 ingevoerde maatregelen

Enkele maatregelen zijn echter al ingevoerd. In 2011 zijn de toelatingseisen van het basisexamen inburgering buitenland verzwaard (onder andere de toets Gesproken Nederlands).

Verder zijn de legesbedragen (kosten van een verblijfsvergunning en visa) op 1 juli 2011 flink omhoog gegaan. Zo kost de MVV aanvraag voor een familielid momenteel 1.250 euro. De bedoeling van de verhoging van de legesbedragen is het meer kostendekkend maken van de vreemdelingenrechtelijke procedures. Waarschijnlijk zullen dergelijke hoge legesbedrag voor sommige vreemdelingen en hun Nederlandse familieleden er ook toe leiden, dat zij een aanvraag om toelating zullen uitstellen of daar zelfs van af zullen zien.

Maatregelen in 2012

De regering wil op 1 januari 2012 een reeks nieuwe maatregelen invoeren waarmee de hierboven genoemde doelstelling(en) worden bereikt. Het lijkt gelet op de huidige stand van de besluitvorming onzeker of het gaat lukken de nieuwe regels in werking te laten treden per 1 januari 2012.
De belangrijkste wijzigingen op een rijtje.

1.
Afwijzing in geval van fraude en eerder onrechtmatig verblijf en beslistermijnen en nieuwe mvv aanvraag procedure

• Aanvragen om een mvv of terugkeervisum kunnen worden afgewezen, als bij eerdere procedures is gefraudeerd of de vreemdeling in het verleden niet rechtmatig in Nederland heeft verbleven. Het gaat hier dus om gevallen waarbij aan alle overige voorwaarden voor verstrekking van een verblijfsvergunning wordt voldaan.
• Niet alleen vreemdelingen in het land van herkomst, maar ook referenten in Nederland kunnen een mvv aanvraag indienen. De zogenaamde ‘advies’ procedure waarbij geen bezwaar mogelijk was, wordt afgeschaft.
• MVV aanvragen kunnen eenvoudiger niet in behandeling worden genomen, bijvoorbeeld als de vreemdeling niet in persoon bij de ambassade verschijnt of de leges niet voldoet.
• Verder kan de beslistermijn bij mvv aanvragen worden verlengd met drie maanden. De maximale beslistermijn was drie maanden zonder de mogelijkheid om te verlengen.

2.
Afschaffen van twee MVV vrijstellingen

• Vreemdelingen die tijdens hun minderjarigheid vijf jaren achtereen rechtmatig in Nederland zijn geweest.
• Degenen die in aanmerking komen voor terugkeer naar Nederland op grond van de Remigratiewet.

Vreemdelingen behorende tot deze groepen konden tot nu toe in Nederland een aanvraag om een verblijfsvergunning indienen zonder dat zij eerst in het land van herkomst een MVV moesten aanvragen en verkrijgen.

3.
Gezinsmigratie

Gezinsmigratie wordt beperkt tot het zogenaamde kerngezin: dus tot partners die gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, en hun minderjarige kinderen. Voor ongehuwde partners en alleenstaande ouderen (ouder dan 65 jaar) is gezinsmigratie in principe niet meer mogelijk. Voor paren voor wie het juridisch onmogelijk is in het buitenland te trouwen, bijvoorbeeld homoseksuelen, wordt het via een speciaal trouwvisum mogelijk om toch in Nederland te huwen.

• Invoering wachttermijn van een jaar voor degene die een partner wil laten overkomen.
• Verlenging termijn van drie naar vijf jaar om in aanmerking te komen voor voortgezet zelfstandig verblijf.

4.
Strafbaarstelling illegaal verblijf

Illegaal verblijf wordt strafbaar als overtreding. Tot voor kort was het enkele niet rechtmatige verblijf in Nederland niet strafbaar.

De straf wordt een hechtenis van ten hoogste vier maanden of een geldboete van ten hoogste 3.800 euro. Die boete blijft, als hij niet wordt betaald, vier jaar staan. De strafbaarstelling geldt voor meerderjarige vreemdelingen, omdat minderjarigen voor hun verblijf hier afhankelijk zijn van hun ouders.

Medeplichtigheid aan illegaal verblijf, zoals het om humanitaire redenen verschaffen van onderdak of voedsel aan illegalen, wordt niet strafbaar (denk aan kerken en charitatieve instellingen). Degenen die zich schuldig maken aan mensenhandel of werkverschaffing aan illegalen worden wel voor deze strafbare feiten vervolgd.

5.
Aanscherpen glijdende schaal verblijfsbeëindiging bij strafbare feiten

• De duur van de gevangenisstraf waarboven verblijfsbeëindiging mogelijk is, wordt naar beneden bijgesteld.
• Een misdrijf met een veroordeling tot een gevangenisstraf in de eerste drie jaar van het verblijf in Nederland, kan leiden tot verblijfsbeëindiging.
• De definitie van veelplegers wordt aangepast, zodat een vreemdeling die binnen drie jaar driemaal wordt veroordeeld voor een misdrijf in aanmerking komt voor verblijfsbeëindiging.
• De eindtermijnen van de glijdende schaal verdwijnen, waardoor ook na verblijf van meer dan 10 jaar bij zeer ernstige misdrijven het verblijf kan worden beëindigd.

6.
Asiel

• De wettelijke grondslag voor categoriaal beleid voor landen of bevolkingsgroepen vervalt.
• De toelatingsprocedure voor nareizende gezinsleden van vluchtelingen wordt eenvoudiger en efficiënter, doordat zij niet meer de hele asielprocedure hoeven te doorlopen.
• Invoering leges heffing voor de vervanging van verblijfsdocumenten bij een verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd, als het document is vermist, verloren is gegaan of voor identificatie ondeugdelijk is geworden.

Hoe realiseerbaar zijn deze maatregelen op het gebied van het vreemdelingenrecht?

Over de juridische houdbaarheid van de nieuwe regels die het kabinet in 2012 wil invoeren kan veel worden gezegd. Uiteraard is met name de vraag of de maatregelen toegestaan worden door internationale regels (EU richtlijnen en mensenrechtenverdragen).

De nieuwe aanscherpingen kunnen vrijwel zeker niet gaan gelden voor Turkse vreemdelingen, die rechten ontlenen aan de Associatieovereenkomst tussen de EU en Turkije.

Waarschijnlijk zullen nationale en mogelijk ook internationale rechters de nieuwe maatregelen gaan toetsen aan de diverse geldende verdragen. Verder is het de vraag of de nieuwe maatregelen ook effectief en doeltreffend zullen zijn. In ieder geval lijkt nu al te kunnen worden vastgesteld, dat een groot deel van de nieuwe regels passen binnen de lange traditie van het steeds restrictievere toelatingsbeleid.

Jelle Walther is als advocaat gespecialiseerd in vreemdelingenrecht en asiel en is verbonden aan Zumpolle Advocaten. Heeft u zelf een vraag over vreemdelingenrecht of asiel? Of wilt u reageren op deze column? Uw reactie is welkom op walther@zumpolleadvocaten.nl.