Verplichtingen in de bijstand: de inlichtingenplicht

De inlichtingenplicht houdt in dat u de gemeente moet informeren over alles wat van belang kan zijn voor het recht op uw uitkering. Daarmee is de inlichtingenplicht een van de belangrijkste plichten.

De inlichtingenplicht ontstaat zodra u een bijstandsuitkering aanvraagt. U moet dan zowel het UWV Werkbedrijf als ook de gemeente inlichtingen geven. Dit betekent dat u ook informatie moet geven die betrekking heeft op de periode voordat u een uitkering aanvroeg.

Een voorbeeld.

Sven vraagt een bijstandsuitkering aan bij de gemeente. Hij moet zijn bankafschriften laten zien van de laatste drie maanden voorafgaande aan de aanvraag. Daaruit blijkt dat Sven een paar keer een paar honderd euro op zijn rekening heeft gestort. Sven kan hiervoor geen goede verklaring geven.

Het zou geld zijn dat hij van vrienden heeft geleend. Wie deze vrienden zijn en bewijzen van leningen heeft Sven niet. De bijstandsuitkering wordt geweigerd omdat Sven geen duidelijkheid kan geven over de stortingen. Zo kan de gemeente natuurlijk niet nagaan of Sven misschien wel zwart werkt of andere illegale inkomsten heeft.

Voorlichting over inlichtingenplicht

De gemeente moet u voorlichting te geven over wat de inlichtingenplicht inhoudt. U moet natuurlijk wel weten welke informatie u door moet geven. De meeste gemeenten hebben tegenwoordig websites waarop heel veel informatie is terug te vinden. Daarnaast zijn er altijd folders en formulieren waarin uitgelegd wordt welke informatie u moet verstrekken.

Welke informatie moet ik doorgeven?

Een aantal voorbeelden van informatie die u verplicht bent om door te geven:

• Alles wat met werk te maken heeft. Of u inkomsten uit deze werkzaamheden heeft of niet doet er niet toe. Als u bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doet kan dat voor de gemeente van belang zijn voor uw re-integratie. Het kan uw re-integratie bevorderen, maar ook belemmeren.
• Alles wat met inkomen te maken heeft. Niet alleen loon of winst, maar ook erfenissen, giften, uitkeringen van verzekeringen, inkomsten uit huur, kostgangerschap.
• Alle veranderingen in uw gezins- of thuissituatie. Geboorte, overlijden, echtscheiding, samenwoning, kinderen die het gezin verlaten of juist bij u komen wonen, derden die bij u komen wonen, al dan niet als partner, huurder of kostganger.
• Alle veranderingen in uw verblijfplaats. U ontvangt de uitkering van een gemeente. Als u in een andere gemeente gaat wonen, moet deze de bijstand gaan betalen. U kunt verder geen bijstand in het buitenland krijgen, tenzij het gaat om de toegestane vakantie. Dus als u een weekend bij uw zuster gaat logeren die in een andere plaats woont, moet u dat eigenlijk melden.
• Alles wat met uw eigendommen te maken heeft, zoals huizen (ook in het buitenland) boten, caravans, antiek, kunst enz.

Ook als u soms denkt dat bepaalde informatie voor de gemeente niet van belang is, kan het toch verstandig zijn om hiervan melding te doen. Vraag de gemeente desnoods om een schriftelijke bevestiging dat de informatie die u hebt doorgegeven geen gevolgen heeft voor uw uitkering. De gemeente is verplicht om u te informeren. Doet de gemeente dat niet, dan dient u een klacht in. U hebt recht om te weten waar u aan toe bent.

Inlichtingenplicht bij echtparen of samenwonenden

Als u gehuwd bent of samenwoont dan geldt de inlichtingenplicht voor u beiden samen en voor ieder afzonderlijk. Komt een van u deze plicht niet na en kan daardoor niet langer worden vastgesteld of er nog recht op bijstand bestaat, dan eindigt de uitkering voor u beiden.

Een voorbeeld.

Mart en Thijs wonen samen. Mart informeert de gemeente niet dat hij aan het werk is. Als Mart wordt betrapt moet de bijstand over zes maanden volledig worden terugbetaald. Ook Thijs is hiervoor verantwoordelijk. Thijs besluit daarom Mart te verlaten. Mart en Thijs zijn dan allebei verantwoordelijk voor de hele schuld. Kan Mart bijvoorbeeld niets terugbetalen, dan wordt de volledig betaalde bijstand alleen van Thijs teruggevorderd.

Geen zwijgrecht

U heeft geen zwijgrecht. U mag niet afwachten tot de gemeente zelf om bepaalde informatie vraagt. Er wordt van u verwacht dat u zelf actief aan uw inlichtingenplicht voldoet. Als u informatie die voor uw uitkering van belang is niet meldt, dan wordt uw uitkering stopgezet of wordt de reeds betaalde uitkering teruggevorderd.

Hoe snel moeten wijzigingen worden doorgegeven?

U moet wijzigingen over uw situatie doorgeven zodra de wijziging zich voordoet. Elke gemeente heeft daarvoor eigen regels. In veel gevallen is de termijn om wijzigingen door te geven een (1) week. De reden hiervoor is dat de gemeente natuurlijk snel op de hoogte wil zijn van een wijziging waardoor u mogelijk geen recht meer heeft op een uitkering.

Als u dus bijvoorbeeld werk vindt, moet u dit snel doorgeven.

Ontbrekende bewijsstukken

De gemeente kan u vragen bepaalde bewijsstukken te overleggen, denk bijvoorbeeld aan bankafschriften. Als u deze niet meer heeft, moet u zorgen voor vervangende bewijsstukken. Soms kan dit erg lastig zijn. Als u niet in staat bent om bepaalde zaken te bewijzen, loopt u het risico dat u geen recht (meer) heeft op een bijstandsuitkering.

Een voorbeeld.

Een voormalig prostituee vraag een bijstandsuitkering aan. Vanwege het ontbreken van een deugdelijke administratie kan zij onvoldoende inlichtingen geven over haar inkomens- en arbeidsverleden. De gemeente weigert haar om die reden een bijstandsuitkering.

In bepaalde situaties kan u natuurlijk geen enkel verwijt gemaakt worden dat u bepaalde informatie niet meer kunt bewijzen. Denk aan brand- of waterschade. In die situatie zal de gemeente zich in het algemeen soepel(er) opstellen.