WW en startende zelfstandige

Afgelopen maanden is nogal wat ophef geweest over startende zelfstandigen die enorme bedragen aan ontvangen WW-uitkering moeten terugbetalen. Hoe kan dat?

Het vreemde van de WW is dat het UWV niet kijkt naar hoeveel u verdient, maar naar hoeveel uren u werkt. Dat betekent dat iemand die bij wijze van spreken in een maand met 10 uur per week 100.000 euro verdient evenveel WW overhoudt als iemand die in hetzelfde aantal uren 1.000 euro verdient. Beide personen werken immers 10 uur per week. Zelfs als u werkt maar niets verdient, worden de gewerkte uren toch van uw WW-uitkering afgetrokken.

UWV verrekent alle gewerkte uren met WW

Dit laatste kan zich voordoen bij een zelfstandige. Het verwerven van opdrachten kan veel tijd kosten maar niets opleveren, dat geldt ook voor reistijd of de boekhouding op orde brengen. Al deze uren tellen mee als gewerkte uren. Daar komt nog bij dat als u eenmaal als zelfstandige werkt de uren die u werkt niet meer kunnen herleven voor de WW, tenzij u helemaal stopt als zelfstandige en u zichzelf uitschrijft uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel.

Een voorbeeld.

U gaat aan het werk als zelfstandige in week 1 en u werkt meteen 40 uur. In week 2 heeft u maar voor 20 uur werk. Uw WW-uitkering herleeft dan niet voor de 20 uur waarin u geen werk hebt, ook al solliciteert u zich suf. Als u goed gelezen had, kon u dit tussen de regels ook in lezen in het voorlichtingsmateriaal van het UWV. Maar ja, er waren zoveel regels…

Veel startende zelfstandigen zijn dus afgegaan op gezond verstand en hebben met hun werknemersachtergrond alleen maar de uren opgegeven die ze hebben gefactureerd. Bij de belastingdienst gaven ze echter alle uren op die ze als zelfstandige werkte, ook de uren waar ze geen factuur voor konden schrijven. Het UWV koppelde haar bestanden met die van de belastingdienst. Veel zelfstandigen claimden zelfstandigenaftrek maar hadden (veel) minder gewerkte uren opgegeven aan de WW. Een flink aantal van deze zelfstandigen had bovendien jarenlang een WW-uitkering genoten en moet nu grote bedragen aan teveel ontvangen WW-uitkering terugbetalen.

Goeder trouw

Het vervelende is dat veel van hen te goeder trouw zijn geweest en hooguit slordigheid kan worden verweten. De rechter kent echter in dat soort gevallen tot op heden geen genade, de teveel ontvangen WW-uitkering moet worden terugbetaald. Daar komt nog bij dat het UWV in een dergelijk geval ook nog een boete moet opleggen. Een boete is echter een straf en dan gelden er andere regels. Als er geen verwijt kan worden gemaakt omdat de regels niet duidelijk waren, dan kan er geen boete worden opgelegd. Dat speelde in een geval waar de rechter onlangs uitspraak in heeft gedaan.

Deze zelfstandige had zijn reisuren niet opgegeven omdat hij dacht deze uren niet hoefde op te geven. Dat stond inderdaad niet in de folder van het UWV en ook had het UWV hier mondeling geen informatie over gegeven. In dat geval mocht geen boete worden opgelegd. De regels voor startende zelfstandigen zijn inmiddels veranderd (de inkomsten worden het eerste halfjaar verrekend) en ook de voorlichting door UWV is sterk verbeterd.

Inmiddels is de Nationale Ombudsman gestart met een onderzoek omdat er toch erg veel zelfstandigen de regels kennelijk niet goed hebben begrepen. Hopelijk levert dat onderzoek nog wat op voor de zelfstandigen die nu nog een beroepszaak hebben lopen.

Bernard de Leest is specialist op het gebied van de sociale zekerheid en als advocaat verbonden aan Zumpolle Advocaten. Uw reactie is welkom op deleest@zumpolleadvocaten.nl