Wanneer heeft een verdachte recht op een advocaat?

Volgens de wet heeft een verdachte recht op een advocaat. U mag zich door een of meerdere advocaten laten bijstaan. U moet door politie en justitie ook zoveel mogelijk in de gelegenheid worden gesteld om contact en overleg met uw advocaat te hebben.

Het is belangrijk om te weten wanneer u verdachte bent. Alleen een verdachte heeft namelijk recht op een advocaat. Het is een recht en geen plicht. U bent dus niet verplicht om u te laten bijstaan door een advocaat. U heeft het recht om uw eigen verdediging te voeren. In de praktijk is het verstandig om wel een in strafrecht gespecialiseerde advocaat in de arm te nemen.

In de wet is niet geregeld vanaf welk moment u als verdachte recht heeft op een advocaat. In de praktijk heeft u ook recht op een advocaat in de voorfase van uw strafproces.

Recht op advocaat bij eerste politieverhoor?

Op basis van Europese rechtspraak heeft de Hoge Raad bepaald dat:

‘..een verdachte die door de politie is aangehouden, aan artikel 6 EVRM (een Europees verdrag) een aanspraak op rechtsbijstand kan ontlenen die inhoudt dat hem de gelegenheid wordt geboden om voorafgaand aan het verhoor door de politie aangaande zijn betrokkenheid bij een strafbaar feit een advocaat te raadplegen. Uit de rechtspraak van het Europese Hof kan echter niet worden afgeleid dat de verdachte recht heeft op de aanwezigheid van een advocaat bij het politieverhoor’

Wat betekent dit nu? Volgens de Hoge Raad kunt u als verdachte niet eisen dat u bij het eerste politieverhoor recht heeft op de aanwezigheid van een advocaat. Dit is overigens wel het geval bij minderjarige verdachten. Minderjarige verdachten hebben recht op bijstand van een advocaat of vertrouwenspersoon ook tijdens het eerste politieverhoor.

Wel is de Hoge Raad van oordeel dat u als verdachte na een aanhouding en voorafgaand aan het eerste politieverhoor moet worden gewezen op uw recht om met een advocaat overleg te plegen. U hoeft overigens niet op dit recht gewezen te worden als u ‘ondubbelzinnig’ afstand doet van dit recht.

Geen aanwezigheidsrecht, maar wel een consultatierecht

Dit recht (om met een advocaat te overleggen voordat de politie u verhoort) noemt men het consultatierecht. U hoeft van deze mogelijkheid dus geen gebruik te maken, maar het spreekt voor zich dat dit wel verstandig is.

Als u de politie expliciet of door uw gedrag laat weten dat u van uw consultatierecht geen gebruik wilt maken, dan mag de politie u verhoren zonder dat u van te voren overleg met een advocaat hebt gehad. Van geval tot geval zal een rechter achteraf eventueel moeten beoordelen of de politie ervan uit mocht gaan dat u van uw consultatierecht geen gebruik wilde maken.

Gaat de politie er ten onrechte vanuit dat u geen behoefte had aan overleg met een advocaat en wordt u niet in de gelegenheid gesteld om alsnog gebruik te maken van uw consultatierecht, dan zal dit er in het algemeen toe leiden dat justitie de verklaringen die door u zijn afgelegd voordat u overleg met een advocaat heeft gehad, niet gebruikt mogen worden.

Recht op advocaat vanaf moment inverzekeringstelling

Op grond van de wet heeft u in ieder geval recht op een advocaat op het moment dat u inverzekering bent gesteld. U krijgt dan een advocaat toegewezen via de zogenaamde piketregeling. Aan de piketregeling nemen advocaten deel die aan een aantal specifieke voorwaarden voldoen opgesteld door de Raad voor Rechtsbijstand. U hoeft niet zelf voor uw piketadvocaat te zorgen.

Het gaat als volgt te werk. Nadat u door de (hulp)officier van justitie in verzekering bent gesteld, moet die hiervan melding maken bij de piketcentrale van de Raad voor Rechtsbijstand. De piketcentrale geeft de melding door aan een piketadvocaat die op dat moment dienst heeft.

Alle ingeschreven piketadvocaten hebben bij toerbeurt dienst ook in de weekenden, de piketcentrale maakt een rooster zodat ze precies weten wie op welke dag piketdienst heeft. Nadat de piketadvocaat de melding heeft ontvangen, moet hij u zo snel mogelijk op het politiebureau of waar u zich ook maar voor verhoor bevindt, bezoeken.

De rechtsbijstand van de piketadvocaat is kostenloos. Uiteraard kunt u ook zelf een advocaat kiezen. In dit laatste geval moet u er rekening mee houden dat u deze advocaat zelf moet betalen.