Onterven en de legitieme portie

Ouders kunnen besluiten om een of meerder kinderen te onterven. Dit moet wel in de vorm van een testament gebeuren. Toch kunnen zij niet regelen dat onterfde kinderen helemaal niets van de nalatenschap ontvangen.

Kinderen (en kleinkinderen) hebben namelijk recht op een zogenaamde legitieme portie. De langstlevende echtgenoot, de ouders en de stief- of pleegkinderen van de overledene hebben geen recht op een legitieme portie.

Deze legitieme portie is altijd de helft van het gewone erfdeel. Bovendien geeft de legitieme portie alleen recht op een geldvordering. Een onterfd kind kan dus geen goederen (de antieke klok) opeisen.

Als de wettelijke verdeling van toepassing is, kan het onterfde kind zijn legitieme portie pas opeisen bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Het onterfde kind kan ook besluiten te berusten in de onterving en zijn of haar legitieme portie niet opeisen.

Een voorbeeld.

Mike en Miranda hebben drie volwassen kinderen: Bas, Pim en Johan. De relatie tussen Bas en zijn ouders is al jaren zo slecht dat zij besloten hebben om Bas bij testament te onterven. Op een dag overlijdt Mike.

De legitieme portie van Bas is de helft van zijn ‘normale’ erfdeel, in dit geval dus 1/8e van de nalatenschap. Zou Bas al eerder dan zijn vader overleden zijn en zou hij twee kinderen hebben achtergelaten, dan zou elk kind recht hebben op een legitieme portie van 1/16e.

De omvang van de legitieme portie

Bij de berekening van de omvang van de legitieme portie wordt er niet alleen gekeken naar de waarde van de nagelaten goederen, maar wordt ook rekening gehouden met bepaalde giften die door overledene gedaan zijn toen hij nog in leven was. De legitieme portie wordt dus niet berekend over de daadwerkelijke nalatenschap, maar over een zogenaamde legitieme massa.

De legitieme massa bestaat uit de daadwerkelijke nalatenschap verminderd met bepaalde schulden (denk bijvoorbeeld aan de kosten van de begrafenis of crematie) en vermeerderd met bepaalde giften. Met deze regeling wordt geprobeerd om te voorkomen dat een persoon in het zicht van zijn overlijden grote sommen geld wegschenkt om te voorkomen dat dit geld naar de erfgenamen gaat.

Denk aan de huisvriend aan wie in het zicht van overlijden door de erflater een grote som geld is geschonken teneinde te voorkomen dat dit geld naar de erfgenamen gaat.

De waarde van een gift wordt overigens bepaald door het moment waarop de gift is gedaan. Als er vier jaar geleden een auto is geschonken ter waarde van 20.000 euro, dan kan deze auto op de overlijdensdatum een waarde hebben van nog maar 8.000 euro. Er wordt dan uitgegaan van de waarde van 20.000 euro.