Nieuwe Successiewet: samenwoners opgelet!

Als de aankomende Successiewet volgens de plannen van staatssecretaris De Jager wordt aangenomen, dan doet iedereen die ongehuwd samenwoont er verstandig aan om eens kritisch naar de eigen persoonlijke situatie te kijken.

Partnerregeling in nieuwe Successiewet

De zogenaamde partnerregeling in de Successiewet wordt behoorlijk vereenvoudigd. Maar deze eenvoud gaat in sommige gevallen ten koste van de rechtvaardigheid. Daar waar gehuwden en geregistreerd partners volgens de wet steeds als elkaars partners worden aangemerkt, is het voor ongehuwd samenwonenden nog knap lastig om als partner te worden aangemerkt om zodoende in aanmerking te komen voor de hoge vrijstelling van de successierechten ten bedrage van 600.000 euro.

Strikte voorwaarden voor ongehuwd samenwonenden

Ongehuwd samenwonenden die een samenlevingsvorm hebben die gelijkwaardig is aan het huwelijk kunnen alleen een beroep doen op deze hoge vrijstelling als aan de navolgende voorwaarden voldaan is:

•  De partner van de overledene heeft tot het tijdstip van het overlijden samen met de overledene een duurzame gemeenschappelijke huishouding gevoerd. Het bestaan van een gemeenschappelijke huishouding wordt alleen aangenomen als de erfgenaam en de erflater volgens de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) op hetzelfde woonadres staan ingeschreven en de wederzijdse zorgplicht is vastgelegd in een notarieel samenlevingscontract.
• De gemeenschappelijke huishouding moet in het geval van overlijden tenminste zes maanden hebben geduurd, waarbij alleen de periode meetelt na het bereiken van de 18-jarige leeftijd (in geval van schenking geldt een periode van 2 jaar).
• Beide partners mogen geen bloedverwanten zijn in rechte lijn. Dat wil zeggen dat (groot)ouders en kinderen zich dus niet op de hoge vrijstelling kunnen beroepen.
• De partners mogen niet ook met iemand anders voldoen aan de hierboven opgesomde voorwaarden.

Geen partnervrijstelling meer door tijdsverloop

De partnervrijstelling voor tweerelaties die door het enkele tijdsverloop van 5 jaar tot stand kwam, komt dus te vervallen. Stel dat u al 20 jaar samenwoont waarbij u het nooit nodig heeft gevonden om een samenlevingscontract op te stellen. Zou uw partner in 2010 komen te overlijden, dan valt u in tariefgroep 2 en bedraagt uw vrijstelling voor de successierechten geen 600.000 euro, maar slechts 2.000 euro. Bovendien begint het successierecht dan met een tarief van 30% in plaats van 10%.

Als u in een dergelijke situatie verkeert, is het belangrijk om zo snel mogelijk een notarieel samenlevingscontract op te stellen, waarbij u dan nog maar moet hopen niet binnen een half jaar te overlijden. Of de staatssecretaris ermee wegkomt tijdens de parlementaire behandeling valt nog te bezien maar als dat niet het geval is, is een notarieel samenlevingscontract geen luxe meer, maar in feite een must.

Geen partnervrijstelling voor ouders en kinderen

Schrijnend is dat een kind of kinderen die bij hun ouders inwonen en deze ouders verzorgen geen aanspraak meer kunnen maken op de partnervrijstelling. De mogelijkheid om als partner te worden aangemerkt vervalt immers geheel voor bloedverwanten in de rechte lijn.

In tijden waarin de overheid de mond vol heeft over mantelzorg, moet deze overheid zelf ook bereid zijn daar wat voor over te hebben. De argumentatie van de staatssecretaris dat het niet te rechtvaardigen zou zijn een fiscaal verschil te maken tussen uitwonende en inwonende mantelzorgers is slechts een gelegenheidsargument om als overheid maar niks te hoeven doen, althans in fiscaal opzicht.

Het gaat er natuurlijk om dat mantelzorgers in deze tijden van vergrijzing enige vorm van fiscale tegemoetkoming kunnen krijgen. De vereisten die gesteld worden aan het partnerschap zijn objectief en toetsbaar en waarborgen de controle op de feitelijke zorg die bij een uitwonende mantelzorger in de praktijk onuitvoerbaar zijn.

Ook hier mogen wij hopen op een parlementaire correctie van de voorstellen.

Eric Greup is notaris en onder meer gespecialiseerd in nalatenschappen. Eric is verbonden aan notariskantoor Jansen & Partner.