Het legaat van tante Agaath

Stel dat u een bericht van een notaris ontvangt dat uw tante Agaath is overleden en dat zij in haar testament aan u een bedrag in contanten heeft gelegateerd van 10.000 euro. Wat betekent dit voor u?

Wat is een legaat?

Een legaat is een uiterste wilsbeschikking waarbij de erflater (tante Agaath dus) aan een of meerdere personen (u dus) een vorderingsrecht toekent. Dat betekent dat u op grond van het testament van uw tante het recht verkrijgt op een bedrag van 10.000 euro, te voldoen uit de nalatenschap van uw overleden tante.

De wet rangschikt legaten als ‘schulden’ van de nalatenschap. Dat betekent dat u als legataris schuldeiser bent in de nalatenschap van uw overleden tante. De erfgenamen van tante zijn schuldenaar, dat wil zeggen dat zij gezamenlijk verplicht zijn om u de 10.000 euro te betalen.

Wanneer moet het legaat uitgekeerd worden?

In het testament was aangegeven dat het legaat binnen 8 maanden na de overlijdensdatum aan u zou moeten worden uitgekeerd. Maar in de praktijk bent u wel afhankelijk van de erfgenamen of een eventuele executeur, als het gaat om het tempo waarin de nalatenschap wordt afgewikkeld.

Stel dat u na acht maanden nog niets heeft ontvangen, zijn de erfgenamen dan automatisch in gebreke? Nee, dat zijn zij niet. Voor wat betreft een legaat van een geldsom geeft de wet aan dat het enkel verstrijken van de termijn geen verzuim doet ontstaan.

Zou uw tante aan u een schilderij hebben gelegateerd dan werd tot nu toe anders aangenomen. Over een tijdsbepaling verbonden aan een legaat van goederen in een testament is onlangs door de hoogste rechter, de Hoge Raad, een uitspraak gedaan die hierover meer duidelijkheid geeft.

Keuzelegaat

Het ging in kwestie om een testament waarin een zogenaamd keuzelegaat was opgenomen ten behoeve van de langstlevende echtgenote. Daarin was bepaald dat de weduwe verplicht was binnen acht maanden na het overlijden van haar man schriftelijk aan de overige erfgenamen aan te geven welke goederen zij uit de nalatenschap wenste te kiezen.

Er gingen acht maanden voorbij zonder dat de weduwe iets van zich liet horen. Pas na een jaar gaf de weduwe op de voorgeschreven wijze aan wat zij wilde hebben uit de nalatenschap van haar overleden man. De dochter, een van de erfgenamen uit het testament, weigerde vervolgens mee te werken aan de afgifte van het legaat. Zij vond dat haar moeder simpelweg te laat was geweest met het maken van haar keuze.

Hoge Raad: tijdsbepaling verbonden aan legaat van een goed is geen vervaltermijn

Dat was de Hoge Raad niet met haar eens. Volgens de rechter is een tijdsbepaling verbonden aan een legaat van een goed of goederen geen vervaltermijn. Dit betekent dat de erfgenamen ook na afloop van de termijn van acht maanden nog steeds moeten meewerken aan de afgifte van het legaat en omgekeerd dat de legataris nog steeds afgifte kan eisen.

Wat te doen als u na 8 maanden nog niets heeft gehoord?

U zult als legataris eerst de erfgenamen in gebreke moeten stellen. In de praktijk betekent dit dat u hen schriftelijk sommeert om binnen een bepaalde termijn tot uitbetaling van de 10.000 euro over te gaan.

De erfgenamen zouden de rechtbank om uitstel kunnen verzoeken bijvoorbeeld in de situatie dat tante Agaath geen contanten nalaat maar wel een villa van zeven ton die moeilijk verkoopbaar blijkt.

De legataris kan in een dergelijk geval nadere zekerheid verlangen bijvoorbeeld in de vorm van een hypotheekrecht op de woning. Daarmee is bij verkoop van de villa de inlossing van het legaat zeker gesteld.

Wat te doen als u niet weet wie de erfgenamen zijn?

Als u niet weet wie de erfgenamen van uw tante zijn dan kunt u daarnaar vragen bij de notaris die u informeerde over het legaat. U heeft er belang bij om te weten welke personen verplicht zijn om het legaat aan u over te maken. De notaris is verplicht om u deze informatie te geven.

Eric Greup is notaris en onder meer gespecialiseerd in nalatenschappen. Eric is verbonden aan notariskantoor Jansen & Partner.