Wat gebeurt er als ik een nalatenschap ‘beneficiair aanvaard’?

Bij beneficiaire aanvaarding (men noemt dit ook wel: aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving) geeft u eigenlijk aan dat u de erfenis alleen accepteert als er sprake is van een positief saldo (de bezittingen zijn groter dan de schulden).

Als er dus onverwacht sprake is van een negatief saldo, bent u niet verantwoordelijk voor het aanzuiveren van dit tekort. De schuldeisers kunnen u als beneficiair erfgenaam dus niet aanspraken op openstaande schulden. Daar staat tegenover dat de nalatenschap eerst moet worden vereffend en de erfgenamen pas hun deel ontvangen als alle schulden zijn afbetaald.

Beneficiair aanvaarden: de procedure

Als u een nalatenschap beneficiair wilt aanvaarden, moet u hiervoor een verklaring afleggen bij de rechtbank in de regio waar de overledene woonde. Meestal verzorgt de notaris deze verklaring namens de erfgena(a)m(en).

De rechtbank schrijft deze beneficiaire aanvaarding in in het boedelregister van de rechtbank. Dit boedelregister is openbaar en kan door bijvoorbeeld schuldeisers worden geraadpleegd.

In twee gevallen wordt een nalatenschap automatisch beneficiair aanvaard, namelijk:

1. als de wettelijk vertegenwoordiger van een minderjarige, een onder curatele gestelde of een onder bewindgestelde drie maanden laat verlopen zonder een keuze te maken. De bedoeling van deze regel is het beschermen van de minderjarige, curandus of onderbewindgestelde tegen een negatieve nalatenschap.
2. als een mede-erfgenaam al beneficiair heeft aanvaard en u zelf nog geen keuze hebt gemaakt. In dat geval geldt ook automatisch voor u de beneficiaire aanvaarding.

Gevolgen beneficiaire aanvaarding

Bij een beneficiaire aanvaarding moet de nalatenschap in principe worden ‘vereffend volgens de wet’. In het kort komt dit erop neer dat de bezittingen ten gelde moeten worden gemaakt om zoveel mogelijk schulden te voldoen. Pas als duidelijk is dat alle schulden voldaan zijn, komt een eventueel resterend positief saldo toe aan de erfgenamen.

Op de hoofdregel dat er bij een beneficiaire aanvaarding vereffend moet worden, zijn drie uitzonderingen, namelijk:

1. als er een executeur, degene die de nalatenschap afwikkelt, die kan aantonen dat de boedel ruimschoots toereikend is om de schulden van de nalatenschap te voldoen.
2. als er een wettelijk vertegenwoordiger van een erfgenaam is (bijvoorbeeld een ouder van een minderjarig kind dat erfgenaam is), dan kan deze wettelijke vertegenwoordiger bij een positief saldo in de nalatenschap de kantonrechter om toestemming te vragen om niet te hoeven vereffenen.
3. als de wettelijke verdeling van toepassing is, leidt beneficiaire aanvaarding door een van de kinderen niet tot het verplicht volgen van de vereffeningsprocedure. Dit is alleen anders als de langstlevende echtgenoot beneficiair heeft aanvaard.

Beneficiaire aanvaarding en ouderlijke boedelverdeling

Tot 1 januari 2003 was de zogenaamde ouderlijke boedelverdeling een testamentvorm die
door gehuwden met kinderen erg vaak werd gemaakt. Deze boedelverdeling was vooral populair omdat de langstlevende echtgenoot hierdoor in een zodanig positie werd gebracht dat hij of zij zoveel mogelijk gevrijwaard zou zijn van aanspraken van kinderen.

Sinds 1 januari 2003 is een dergelijke regeling min of meer standaard in de wet opgenomen, maar hiervan kan bij testament weer worden afgeweken.

Als de overledene in zijn testament een ouderlijke boedelverdeling heeft opgenomen en de overledene laat een minderjarig kind achter, dan moet de langstlevende ouder namens het kind beneficiair aanvaarden.

Het gevolg hiervan is dat de langstlevende niet zelfstandig over de bezittingen van de nalatenschap kan beschikken. Zo kan bijvoorbeeld de echtelijke woning alleen verkocht worden met medewerking van de overige erfgenamen. Onder bepaalde voorwaarden kan de kantonrechter dan wel om een ontheffing van de vereffening worden gevraagd.