Burger heeft recht op schadevergoeding bij trage overheidsprocedure

Als u een juridisch geschil met de overheid hebt, wilt u graag zo snel mogelijk de definitieve uitkomst weten, of u nu wint of verliest. De gehele procedure mag niet te lang duren. Dit is zelfs vastgelegd in een Europees verdrag.

Artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens bepaalt namelijk dat een juridisch geschil binnen een redelijke termijn door een rechter moet worden afgedaan. Het gaat dan over de totale looptijd van het geschil, dus vanaf het moment dat u een bezwaarschrift indient tot aan het moment waarop de hoogste rechter een eindoordeel velt.

Wetsvoorstel schadevergoeding bij overschrijding redelijke termijn

Een veel gehoorde klacht over procedures tegen overheidinstanties zoals bijvoorbeeld gemeenten, is nu juist dat deze procedures veel te lang duren en niet binnen een redelijke termijn worden afgerond. Om uw positie als burger te versterken is er onlangs een wetsvoorstel opgesteld onder de naam ‘Schadevergoeding bij overschrijding redelijke termijn’. De bedoeling van dit wetsvoorstel is dat u als burger recht heeft op een schadevergoeding als de redelijke termijn verstreken is.

Het gaat om toekenning van zogenaamde immateriële schade. U hoeft als burger dus niet aan te tonen dat u daadwerkelijk schade geleden heeft. Het wetsvoorstel gaat er gewoonweg vanuit dat er schade geleden is en dat deze schade vergoed moet worden. Bij bedrijven ligt dit iets anders. Bedrijven moet wel concreet kunnen aantonen dat zij schade geleden hebben doordat de procedure te lang geduurd heeft.

Wat is een redelijke termijn?

Op dit moment is nog niet exact bekend wanneer de redelijke termijn is overschreden en welke bedragen aan schadevergoeding zullen worden toegekend. Dit moet nog worden uitgewerkt maar uit eerdere rechtspraak kunnen we wel een aantal zaken afleiden.

Voor de meeste rechters is de grens van een redelijke termijn voor de gehele procedure (dus inclusief hoger beroep) wel bereikt bij vier of vijf jaar. Daarbij geldt meestal dat u recht heeft op een schadevergoeding van 500 euro per half jaar overschrijding. Het ligt voor de hand dat deze uitgangspunten ook gaan gelden voor de wettelijke regeling.

Schadevergoeding of dwangsom?

Het wetsvoorstel ‘Schadevergoeding bij overschrijding redelijke termijn’ staat los van de zogenaamde dwangsomregeling bij niet tijdig beslissen. Een overheidsinstantie die niet tijdig tot een beslissing komt bijvoorbeeld naar aanleiding van een bezwaarschrift dat u heeft ingediend, kan ook een dwangsom verschuldigd zijn.

Dwangsommen en schadevergoeding hebben allebei een ander karakter. Een dwangsom is juist bedoeld om de overheidsinstantie aan te zetten om alsnog snel een beslissing te nemen. Bij schadevergoeding gaat het erom dat u enigszins gecompenseerd wordt voor het feit dat de gehele procedure te lang geduurd heeft. Het is dus mogelijk dat u als burger recht heeft op dwangsommen en dat er ook schadevergoeding aan u betaald moet worden.

Heeft u een vraag over een bestuursrechtelijk probleem of wilt u reageren op deze column? Robert-Jan Schenkman is verbonden aan Westhoff Advocaten en als advocaat gespecialiseerd in bestuursrecht. Uw reactie is welkom op rjschenkman@westhoff.nl