De Nationale Echtscheidingsmonitor 2024

Hoeveel stellen registreren hun samenzijn en hoeveel stellen gaan er tegenwoordig uit elkaar? Het verbreken van relaties en huwelijken is door de jaren heen steeds verder genormaliseerd. Zijn er nog bepaalde trends bij het uit elkaar gaan? En zijn er nog opvallendheden in bepaalde provincies of gemeenten in Nederland? Op vrijdag 13 september 2024, de ‘Dag van de Scheiding’ worden de belangrijkste cijfers en trends gepresenteerd. Op basis van de cijfers van Judex en Centraal Bureau van Statistiek (CBS) worden de belangrijkste ontwikkelingen in kaart gebracht in de Nationale Echtscheidingsmonitor 2024.

Verschuiving vastleggen samenzijn

Tegenwoordig wordt er steeds meer gekozen voor verschillende soorten samenzijn. Het meest traditionele samenzijn is het huwelijk. Dit is nog steeds een populaire keuze onder stellen, maar ook het geregistreerd partnerschap en het samenlevingscontract winnen aan populariteit. Het thema van de Dag van de Scheiding 2024 is dan ook: Samenwoners.

Volgens de laatste gegevens zijn er in het eerste kwartaal van 2024 10.294 samenlevingscontracten vastgelegd. 9.235 stellen zijn in het huwelijksbootje gestapt en er zijn 5.744 geregistreerde partnerschappen afgesloten. Opvallend is dat het aantal huwelijken het hoogste is, maar er ook vaak gekozen wordt voor een samenlevingscontract. Stellen vinden dit voldoende als er bijvoorbeeld nog geen kind of een koophuis in beeld is. In het tweede kwartaal van 2024 is het aantal huwelijkssluitingen duidelijk toegenomen met in totaal 22.742 stellen. Er zijn gedurende deze periode in totaal 5.831 geregistreerde partnerschappen aangegaan.

Geregistreerd partnerschap minder populair

Het aantal geregistreerd partnerschappen ligt een stuk lager ten opzichte van het aantal huwelijken en samenlevingscontracten. Dit is te verklaren doordat er tijdens de corona pandemie veel regels waren opgelegd waardoor mensen geen huwelijksfeest konden geven. Er werd daarom in die periode vaker gekozen voor het geregistreerd partnerschap, zo laat de Echtscheidingsmonitor uit 2022 al zien. Na de pandemie is het aantal huwelijken sinds 2022 weer toegenomen en vindt er een daling plaats in het aantal geregistreerd partnerschappen.

Een stijgende lijn ten opzichte van 2023

Volgens de laatste cijfers van het CBS vonden er in april 2024 in totaal 7.608 sluitingen van het huwelijk of geregistreerd partnerschap plaats. Dat is een toename ten opzichte van april 2023, waarbij het aantal op 5.586 uitkwam. Gedurende de eerste helft van 2024 hebben er in totaal 5.480 huwelijkssluitingen plaatsgevonden en 2.128 sluitingen van geregistreerd partnerschap. De maand juni laat – in vergelijking met mei dit jaar – ook in 2024 weer een flinke toename zien in het aantal partnerschap- en huwelijkssluitingen. Toch was dit aantal in juni 2023 hoger. Naar verwachting komen er in de tweede helft van 2024 nog veel stellen bij.

De populairste trouwdagen in 2024 zijn: 4 februari, 24 februari, 24 maart, 20 april, 24 april, 24 mei, 24 juli en 24 augustus. De maandag is nog steeds de populairste dag voor het sluiten van geregistreerd partnerschap, maar ook om te huwen. De meeste gemeenten bieden dan de mogelijkheid om gratis (of goedkoop) te trouwen.

Minder echtscheidingen door andere soorten samenzijn

Opvallend is dat er de afgelopen jaren een daling te zien is in het aantal echtscheidingen. Zo waren er in 2000 nog 34.650 echtscheidingen en zijn dit er 2023 in totaal 24.310 geweest. Naast dat er minder echtscheidingen plaatsvinden, wordt er ook minder getrouwd. In 2010 waren er in totaal 75.399 huwelijkssluitingen. Dit in vergelijking met 2023, waar het aantal gedaald is tot 67.959 huwelijken.

Het minder trouwen is deels te verklaren door de vergrijzing, maar ook doordat jongere generaties minder of op latere leeftijd trouwen. Er wordt meer tijd genomen om de juiste liefdespartner te vinden. Ook speelt financieel succes een steeds grotere rol. De huidige generatie wil zich eerst ontplooien en vervolgens pas binden. Er is ook een steeds grotere groep die bewust kiest voor een eenpersoonshuishouden. In 1964 bestond een gemiddeld Nederlands huishouden uit 3,49 personen. Begin 2024 is dit aantal gedaald naar 2,11 mensen. In vergelijking met 1960 is het aantal eenpersoonshuishoudens zelfs verzesvoudigd. Kortom, er vinden in verhouding minder huwelijken plaats vergeleken met vroeger en dus ook minder echtscheidingen.

Tegen de trend in: meer ontbindingen in eerste kwartaal 2024

Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2023, zijn er meer ontbindingen van het huwelijk of het geregistreerd partnerschap geweest in het eerste kwartaal van 2024. Hierbij is het aantal scheidingen na een overlijden niet meegerekend. Een opvallend gegeven aangezien de huizenmarktcrisis nog steeds een groot probleem is. Dat er een toename van het aantal scheidingen is, gaat dus tegen de trend in. Door de jaren heen was er namelijk juist een afname te zien in het aantal scheidingen. Sinds mei dit jaar is het aantal scheidingen weer minder dan in 2023. Het lijkt erop dat de trend zich hier niet meer verder doorzet.

In maart 2024 zien we een lichte afname ten opzichte van 2023 als het gaat om het ontbinden van het huwelijk. Over het aantal stellen dat met een samenlevingscontract uit elkaar gaat zijn er geen sluitende cijfers beschikbaar. Dit komt omdat je dit niet officieel hoeft te ontbinden. Stellen die uit elkaar gaan bij een samenlevingscontract hoeven dan ook niet (automatisch) langs de rechter. De procedure van uit elkaar gaan is nagenoeg hetzelfde als wanneer je uit elkaar gaat zonder samenlevingscontract. Desalniettemin moet er ook voor samenlevers een hoop geregeld worden.

“Ook bij het beëindigen van een samenlevingscontract is juridische begeleiding essentieel, vooral wanneer er een koophuis of kinderen bij betrokken zijn. Zonder goede afspraken kunnen conflicten snel escaleren.”

– André Moestaredjo, juridisch klantadviseur Judex

Weer weten over uit elkaar gaan met samenlevingscontract? NetjesScheiden.nl helpt je graag verder.

Stijging uit elkaar gaan én woningnood

In 2024 is er een lichte toename te zien in het aantal echtscheidingen en ontbindingen van het geregistreerd partnerschap, terwijl de woningnood nog steeds gestaag oploopt door heel Nederland. Er is geen enkele regio met een overschot. Door onder andere gebrek aan ruimte, een hoge rente en stijgende bouwkosten die de woningbouw belemmeren, is het voor stellen die uit elkaar gaan erg lastig om een geschikte woning te vinden. Toch is dit geen reden om niet te gaan scheiden, zo blijkt uit de toename van het aantal echtscheidingen.

Wel geven de cijfers van het CBS weer dat de regio Amsterdam te maken heeft met het grootste tekort aan huizen. Dit is ook terug te zien in de relatieve cijfers van echtscheidende vrouwen en mannen. In West-Nederland is namelijk het aantal scheidingen het sterkst afgenomen over de periode 2015-2022. Ook in Noord-Nederland is deze trend zichtbaar.

“In deze huizenmarkt blijkt het nog steeds een uitdaging te zijn om een betaalbare woning te vinden na de scheiding.”

– Chantal Beckers, hypotheekadviseur NBG

Uit de gegevens van de Echtscheidingsmonitor 2023 bleek al dat voor 52.4% van de stellen een koopwoning een duidelijke bron van stress is. Voor 1 op de 5 Nederlanders die gescheiden zijn, is het vinden van een nieuwe woning lastig. Naar verwachting stijgen de huizenprijzen in 2024 tot 6% en in 2025 nog eens met 5%, waardoor het een terugkerend probleem blijft. Ondanks dat het een logische conclusie zou zijn dat er dus minder stellen gaan scheiden door het woningtekort, is dit niet terug te zien in de cijfers. Als tijdelijke oplossing tot er een huis wordt gevonden gaan gescheiden Nederlanders wonen op een vakantiepark of bij iemand thuis.

Lokale trends in Nederland, waar scheiden ze meer?

Een opvallend gegeven is dat het aantal stellen dat uit elkaar gaat regionaal ook uiteenloopt. In alle provincies is er in het eerste kwartaal van 2024 een stijging in het percentage ongehuwden te zien ten opzichte van de eerste drie maanden van 2023. In de provincie Noord-Holland is dit percentage het hoogste, hier is namelijk 46% van de inwoners van 15 jaar of ouder ongehuwd. De meeste huwelijken en de minste scheidingen vinden plaats in christelijke gemeenten zoals Urk en Staphorst. Hierbij speelt het geloof een belangrijke rol.

Zuid-Limburg is dé scheidingsregio

Niet alleen het percentage ongehuwden stijgt per jaar, maar het aantal scheidingen neemt in sommige regio’s ook toe. Zuid-Limburg is volgens de laatste gegevens van het CBS (2022) opnieuw dé scheidingsregio van Nederland. Zo waren in 2022 de mannen uit Heerlen koploper en scheidden vrouwen uit Vaals het vaakst ten opzichte van heel Nederland. Daarnaast gingen er ook veel mensen uit elkaar in Brunssum en Sittard-Geleen.

Waar scheiden mannen het vaakst?

Op andere plekken in Nederland zijn er een aantal plaatsen waar opvallend veel mannen scheiden.

Amsterdam koploper in Noord-Holland

Uit gegevens van het CBS blijkt dat de afgelopen jaren de mannen in Amsterdam het vaakst scheiden ten opzichte van mannen in de rest van Noord-Holland. Uit de laatste gegevens van 2022 blijkt dat de huwelijken van 1.251 mannen zijn ontbonden. Dit waren er in 2005 nog meer, met 1.474 echtscheidende mannen. Ter vergelijking: in de provincie Drenthe lag dit aantal op 604 mannen in 2022.

Plaatsen in Gelderland

Het aantal scheidende mannen ligt in Berg en Dal boven het gemiddelde in heel Gelderland (namelijk 2534 echt scheidende mannen), rekening houdend met het aantal getrouwde personen (gemiddelde Gelderland). In Berg en Dal scheidden relatief veel mannen ten opzichte van Nederland als geheel. Vergeleken met het gemiddelde van heel Gelderland zijn er ook in Nunspeet meer mannen gescheiden in 2022 volgens de gegevens van het CBS.

Mannen in de stad Groningen

In de gemeente Groningen scheiden meer mannen ten opzichte van de rest van de provincie. In de gemeente Groningen werden in 2022 de huwelijken van 208 mannen ontbonden. De meest recente cijfers komen uit 2022 van het CBS. Door de jaren heen geven de cijfers wel een constant beeld, waardoor mannen in de stad Groningen vaker scheiden ten opzichte van de rest van de provincie Groningen (617 echtscheidende mannen over heel de provincie).

Hier scheiden vrouwen het vaakste

Als we kijken naar vrouwen die uit de laatste gegevens een scheiding hebben doorgemaakt, zien we dat dit in een aantal plaatsen hoger ligt ten opzichte van de provincie of geheel Nederland.

Bovengemiddeld in de provincie Utrecht

Het aantal vrouwen dat is gescheiden ligt in Zeist, rekening houdend met het aantal getrouwde personen en de leeftijdsopbouw in deze gemeente, boven het gemiddelde in heel provincie Utrecht (gemiddeld 1731 huwelijken). Het huwelijk van 91 vrouwen werd ontbonden in 2022 volgens de laatste gegevens van het CBS. Ook in de plaats Utrechtse Heuvelrug werden 70 huwelijken ontbonden, wat een bovengemiddeld aantal was ten opzichte van de hele provincie Utrecht. Bij beide regio’s zijn het vooral vrouwen van tussen de 45 en 50 jaar die besluiten te gaan scheiden.

De meeste gescheiden vrouwen in Zuid-Holland

In Westland werden er volgens het CBS in 2022 huwelijken van 137 vrouwen ontbonden. In Voorne aan Zee steeg het aantal scheidingen ten opzichte van de jaren ervoor ook, het huwelijk van 112 vrouwen werd ontbonden. Bij beide plaatsen was dit een bovengemiddeld aantal ten opzichte van de rest van de provincie Zuid-Holland (gemiddeld 1731 echt scheidende vrouwen), maar een gemiddeld aantal ten opzichte van heel Nederland. In Leiden lag dit aantal hoger, hier scheidden 164 vrouwen, waardoor dit boven het gemiddelde lag van Zuid-Holland en heel Nederland. Relatief gezien over heel Nederland zijn 6,8 op de 1000 gehuwde vrouwen gescheiden. In Leiden bedraagt dit relatief gezien 8,9 op de 1000 gehuwde vrouwen.

Vrouwen uit het oosten van het land

In Arnhem ligt het gemiddelde aantal van vrouwen dat gaat scheiden hoger dan de rest van de provincie Gelderland en heel Nederland. Het CBS geeft hier door de jaren heen een constant beeld van. Relatief gaan in Nederland 6,8 op de 1000 gehuwde vrouwen uit elkaar. In Arnhem bedraagt dit relatief 8,8 op de 1000 vrouwen. Volgens de laatste cijfers uit 2022 werden de huwelijken van 233 vrouwen ontbonden. In Oldenzaal scheidden 44 vrouwen, waarvan 16 in de leeftijdscategorie 40 tot 50 jaar. Dat aantal ligt dus een stuk lager. Maar, rekening houdend met het aantal getrouwde personen en de leeftijdsopbouw in deze gemeente, is dit boven het gemiddelde in heel Overijssel.

Scheiden in 2025: nóg sneller en makkelijker uit elkaar

Als het aan D66 ligt, moet in 2025 scheiden nog sneller en eenvoudiger gaan. Momenteel is het nodig om via een advocaat en rechter een scheiding te regelen. Deze politieke partij is van plan dat dit straks via de gemeente moet lopen. Op dit moment is dit al hoe het proces eruit ziet voor stellen met een geregistreerd partnerschap, ook zonder minderjarige kinderen. Het voorstel is alleen geldig voor echtparen die geen minderjarige kinderen samen hebben. Als er kinderen in het spel zijn, moeten er namelijk besluiten worden genomen over voogdij. Een onafhankelijke rechter is dan noodzakelijk om het zo goed mogelijk te regelen. Sinds de coronacrisis in 2020 is het aantal scheidingen sterk toegenomen. Eén van de grote redenen voor deze trend is dat we steeds meer gewend zijn geraakt aan online dingen regelen. Ook zijn we erachter hoe makkelijk, snel en betaalbaar dit is. De verwachting is dat stellen die uit elkaar gaan nog vaker online zullen gaan scheiden. Dit online regelen kost minder tijd en is goedkoper.