De Nationale Echtscheidingsmonitor 2022

Geïnteresseerd in de meest actuele trends op het gebied van huwelijken en scheidingen? Bekijk dan hier de Nationale Echtscheidingsmonitor 2024.

Op elke tweede vrijdag van september is het de Dag van de Scheiding. Op 15 september 1796 ging in Nederland voor het eerst een getrouwd stel scheiden. Over de jaren heen zijn er verschillende trends te zien als we kijken naar scheidingen in Nederland. Op basis van de cijfers van Judex en Centraal Bureau van Statistiek (CBS) worden de trends rondom scheiden in kaart gebracht.

Hoeveel stellen stappen er tegenwoordig nog in het huwelijksbootje? Zorgt het einde van de 2 jaar durende coronacrisis en de krappe huizenmarkt voor meer of juist minder scheidingen? Dit alles lees je in de Echtscheidingsmonitor van 2022! Geen tijd om te lezen? Bekijk dan hier de resultaten in 90 seconden.

Waar 2020 en 2021 volledig in het teken stonden van het coronavirus, wordt het ‘normale’ leven steeds meer opgepakt in 2022. Toch zijn de gevolgen van het coronatijdperk nog steeds voelbaar in het dagelijks leven. Uit eerdere crisistijden is gebleken dat een onzekere tijd – zoals de coronacrisis – voor uitstel van scheidingen zorgt. Hoe zit dit in 2022? En welke invloed heeft de krappe huizenmarkt op het aantal scheidingen?

Piek in aantal huwelijken voorbij

Het is algemeen bekend dat er steeds minder huwelijkssluitingen zijn. De hoogste pieken in het aantal huwelijken die werden gesloten, waren in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Op de hoogste piek in 1970 werden er in totaal bijna 124 duizend huwelijken gesloten. Dit hoge aantal huwelijken is in de tijd erna, nooit meer behaald. Nu, meer dan 40 jaar, later zijn er nog maar zo’n 56 duizend huwelijkssluitingen per jaar.

Trouwen in tijden van coronacrisis

In december 2019 werd de eerste besmetting met het coronavirus vastgesteld in China. Wereldwijd kwam het maatschappelijke leven grotendeels tot stilstand. Zo waren er in 2020 en 2021 intelligente lockdowns, een avondklok en harde lockdowns om het coronavirus tegen te gaan.

Dat het maatschappelijke leven grotendeels tot stilstand kwam, had ook invloed op het aantal huwelijkssluitingen. Na de invoering van de verschillende maatregelen tegen het coronavirus, zijn er minder huwelijken gesloten dan in eerdere jaren. Zo waren er bijvoorbeeld in april tot en met juni 2020 gemiddeld bijna de helft minder stellen die trouwen, dan in diezelfde periode in 2019. Sinds april 2022 neemt het aantal huwelijken weer toe.

Behoefte aan relatie formeel vastleggen blijft

In de afgelopen jaren is er wel een stijging te zien in het aantal geregistreerde partnerschappen om een relatie formeel vast te leggen. Zeker sinds 2014 is de populariteit toegenomen om een geregistreerd partnerschap aan te gaan.

In dit jaartal werden er ruim 10 duizend geregistreerde partnerschappen afgesloten, tegenover meer dan 26 duizend vorig jaar. De grootste verklaring voor deze stijging is dat sinds 2014 het juridische ouderschap hetzelfde is geregeld als bij een huwelijk.

Stellen zijn steeds minder lang getrouwd

In 2021 waren er 168 echtparen 50-jaar of langer getrouwd zijn. Deze 50-jarige jubilea hangen samen met het hoge aantal huwelijken uit de jaren zestig en zeventig. Ook de toegenomen levensverwachting lijkt een rol te spelen in de toename van het halen van het 50-jarige huwelijksjubilea. Toch is in de loop van de jaren gebleken dat stellen steeds minder lang getrouwd zijn. Het aantal robijnen of smaragden, zilveren en koperen huwelijken nemen af. Zo’n 12 jaar geleden eindigden 16 procent van de getrouwde stellen binnen 10 jaar in een echtscheiding.

Scheiden in tijden van coronacrisis

In de Echtscheidingsmonitor van 2021 is er voorspelt dat er na de coronacrisis meer scheidingen plaats zullen vinden. Zo een zelfde piek was er in 2014: het jaar waarin de economische crisis ten einde kwam.

Verschillende scheidingsadvocaten voorspellen ook een piek in het aantal scheidingen na de coronacrisis. De voorspelling van verschillende scheidingsadvocaten is niet alleen gebaseerd op wat er de vorige crisis gebeurde. Volgens Inge Meijers-Carlier, advocaat bij Judex Legal, is dit op nog een manier te verklaren:

“De coronatijd zorgde ervoor dat stellen langere tijd op elkaars lip zaten, met irritaties als gevolg.”
– Inge Meijers-Carlier, advocaat Judex Legal

Toch is deze voorspelling nog niet terug te zien in de cijfers, zoals te zien in de grafiek hierboven. Een mogelijke verklaringen hiervoor is dat stellen in de coronacrisis bewuster trouwen en minder snel besluiten om te gaan scheiden. Maar ook mediation tijdens de coronacrisis was lastig. Fysiek contact moest zoveel mogelijk worden vermeden. Dat maakte mediationgesprekken aan tafel voor veel mensen niet wenselijk. Daarnaast stond er ook nog een nieuwe crisis voor de deur: de huizenmarkt. Deze verklaringen worden in dit hoofdstuk toegelicht.

‘Bewust trouwen’ in de coronacrisis zorgt voor minder korte huwelijken

De coronacrisis brengt verandering in de trend dat stellen steeds minder lang getrouwd zijn. Waar Judex normaal gesproken veel stellen voorbij zien komen die willen scheiden na 0 tot 5 jaar, is dat afgelopen jaar niet het geval. De groep mensen die kort getrouwd zijn ontbreekt.

Dit kan komen doordat er vorige jaren minder huwelijken waren, en dus nu minder scheidingen van huwelijken die 0 tot 2 jaar duren. Maar, Judex verwacht ook dat bewust trouwen in de coronacrisis een oorzaak hiervan is. Stellen die wel gingen trouwen in de coronatijd, hebben meer moeite moeten doen om een huwelijk te regelen. Deze stellen zijn bewuster gaan trouwen en worden niet verwacht snel te gaan scheiden.

Dag coronamaatregelen, hallo mediation?

Tijdens de eerste lockdown werden er zoveel mogelijk contactmomenten ingeperkt. Fysiek contact met een advocaat of mediation was niet gewenst. Online scheiden werd gezien als een goed alternatief. Kristel Huisman, één van onze scheidingsmediators, zegt hierover:

“Mensen waren in coronatijd sneller geneigd om voor online mediation te kiezen omdat dit veiliger voelde dan mediationgesprekken die aan tafel plaatsvonden.”
– Kristel Huisman, scheidingsmediator Judex

Nu in 2022 de maatregelen rondom corona zo goed als opgeheven zijn en het ‘normale’ leven weer wordt opgepakt, is de verwachting dat ook scheiden met behulp van een mediator de komende tijd in populariteit zal toenemen. Het aantal mediations per jaar wordt geschat op 51 duizend. Hiervan lost meer dan 87% een conflict op met behulp van een mediator.

Om de financiële gevolgen na een scheiding voor beide zo min mogelijk te houden, is het belangrijk dat er goede afspraken zullen worden gemaakt. In de huidige overspannen huizenmarkt kan het handig zijn te scheiden onder begeleiding van een mediator. Met hulp van een mediator wordt het mogelijk gemaakt de negatieve financiële gevolgen voor beide partijen, te minimaliseren.

Scheiden en de krappe huizenmarkt

In 2022 werden de meeste maatregelen rondom de coronacrisis opgeheven en leek het einde van de coronacrisis in zicht. Toen rolden we in een volgende crisis: de huizenmarkt.
In de afgelopen jaren zijn de prijzen van bestaande koopwoningen flink gestegen. Gemiddeld waren de bestaande koopwoningen in mei 2022 maar liefst 18,8 procent duurder dan in mei 2021. De huidige woningmarkt maakt scheiden nóg pijnlijker dan dat het al is. In zeker 70% van de scheidingen wonen ex-partners nog minstens een half jaar samen. Ook NBG-hypotheekadviseur Chantal Beckers merkte dit op:

“We hebben de afgelopen maanden gezien dat het erg lastig is om een betaalbare woning te vinden na de scheiding in deze overspannen huizenmarkt.”
– Chantal Beckers, hypotheekadviseur NBG

Zeker omdat de financiële situatie ook veranderd, vaak nadelig. Een woning huren of kopen is – zeker na een scheiding – te duur. Vooral bij vrouwen valt de gemiddelde koopkracht terug. Dit terwijl de koopkracht bij mannen enigszins toeneemt. Wel groeide de gemiddelde koopkracht sneller bij gescheiden vrouwen in de jaren 2016 tot 2019.

Huizenprijzen sterk van invloed op het aantal scheidingen

Als je in 1950 een huis wilde aanschaffen voor de laagste woningprijs, kon je het beste terecht in Groningen. De woningen met de hoogste verkoopprijs kon je in deze tijd vinden in ’s Hertogenbosch. Tegenwoordig kan je voor een woning met de laagste woningprijs terecht in provincie Groningen en voor de hoogste woningprijs in de stad Haarlem. Ook de woningprijzen zijn in Haarlem het hardst gestegen sinds 1950, met maar liefst 511,6%. Gevolgd door Utrecht met 449,2% en ’s-Gravenhage met 456%.

Daartegenover vinden er relatief de meeste scheidingen plaats in de provincie Groningen. Opvallend is dat de goedkoopste huizen in Groningen samen gaat met het hoogst aantal scheidingen, relatief gezien. Er kan worden gezegd dat de prijs van de woningen het minder makkelijk maken om definitief te scheiden van je partner. De verwachting is dat de piek van het aantal scheidingen die verwacht werd, na de huizenmarktcrisis gaat komen. Scheidingsexperts herkennen deze trend en verwachten dit nu weer.

‘Tot de dood ons scheidt’ is verleden tijd

Al een aantal jaren is er een trend te zien in het aantal scheidingen onder 40-plussers. Waar mannen in 1950 gemiddeld 38 jaar waren toen zij besloten om te gaan scheiden, is deze leeftijd in 2021 gestegen naar een leeftijd van 47,5 jaar. Ook bij vrouwen is deze trend zichtbaar. In 1950 zijn vrouwen gemiddeld 35,6 jaar oud als zij besluiten om te gaan scheiden. Dit is in 2021 gestegen naar een leeftijd van 44,9 jaar.

Scheiden is anno 2022 geen taboe meer

Mannen lopen dus voorop als er wordt gekeken naar scheiden op latere leeftijd: maar liefst één op de drie mannen die in scheiding ligt, is ouder dan 50 jaar. Onder andere hangt dit samen met de huwelijksleeftijd die is gestegen. Tegenwoordig is het steeds normaler om bewust voor jezelf te kiezen. Als je de leeftijd van 40 jaar of ouder bereikt, betekent dit niet dat je geen ingrijpende beslissingen meer kan nemen.

Een nieuw leven na je 40ste levensjaar

Doordat de maatschappij steeds verder individualiseert, rust er geen taboe meer op voor jezelf kiezen op een latere leeftijd. Je ziet ook steeds vaker een 40-plusser een carrièreswitch maken. Doen waar jij je goed bij voelt, is de nieuwe norm. Dit neemt natuurlijk niet weg dat een scheiding altijd emoties met zich meebrengt. Toch reageert de omgeving vandaag de dag begripvoller dan vijftig jaar geleden.

Scheiden ruim 50 jaar geleden en nu

Tot de eindjaren zestig vonden er weinig scheidingen plaats. Jaarlijks waren dit er gemiddeld zesduizend. De reden voor dit lage aantal scheidingen? De strenge wetgeving toendertijd maakte dat alleen in bepaalde situaties scheiden noodzakelijk was. Denk aan bijvoorbeeld mishandeling, als één van de partners in de gevangenis zat of bij aangetoond overspel.

Ontstaan piek echtscheidingsgolf in de jaren 70

In de loop van de jaren versoepelde de wetgeving. Ook de Algemene Bijstandswet maakte dat er voor vrouwen een soort financieel vangnet ontstond. Deze wet werd ingevoerd in 1963 en was daarmee de eerste met het recht op bijstand. Door deze wet is de echtscheidingsgolf op gang gekomen. Het begin van de echtscheidingsgolf is in de jaren 70 doorlopend tot midden jaren 80.

Wie heeft tegenwoordig de grootste kans om samen oud te worden?

Vooral stellen die variëren in leeftijd of in onderwijsniveau, zie je vaker uit elkaar gaan. Ook stellen met weinig geld of die jong in het huwelijksbootje stappen hebben een grotere kans op scheiding. Getrouwde stellen met kinderen samen en meerverdieners, hebben grotere kans om samen oud te worden.

Scheiden in 2023: wat verandert er?

De juridische wereld is constant aan het vernieuwen. Zo neemt Judex sinds het begin van 2022 mee aan de pilot Digitaal Procederen, waarmee het gehele scheidingsproces nu online kan verlopen. Maar, wat gaat er veranderen in 2023?

Het pensioen wordt anders verdeeld

Ga je scheiden in 2023? Vanaf dit jaar wordt het pensioen van gescheiden echtparen anders verdeeld. Als je ex-partner met pensioen gaat, maak je aanspraak op zijn of haar pensioen. Vanaf 2023 ontvang je standaard het deel waar je recht op hebt, zodra je met pensioen gaat. Dit gebeurt dus automatisch door het pensioenfonds. Ook kan je ervoor kiezen dit eerder of juist later uit te laten keren. Voor de meeste mensen is deze nieuwe regel een positieve verandering.

Toch is er ook een keerzijde: het nabestaandenpensioen wordt minder. Je ontvangt met de nieuwe regeling nog maar de helft van dat van je ex. Hoe het ouderdomspensioen het best verdeeld kan worden, is afhankelijk van jullie situatie. Benieuwd naar wat dit voor jullie betekent? Judex helpt partners om in goed overleg te kunnen scheiden.

Ontwikkelingen procedure bemiddeling bij scheiding

Als je onder begeleiding van een mediator gaat scheiden, is er tegenwoordig altijd nog een advocaat nodig die de scheidingspapieren vervolgens inlevert bij de rechtbank.

In de toekomst is de verwachting dat je niet een mediator en advocaat nodig hebt bij een scheiding, maar alleen een mediator voldoende is. Deze werkwijze is in het leven geroepen om gerichter te kunnen voldoen aan de behoeften van de burger. Scheidende stellen die kiezen voor gezamenlijke mediation, hebben op deze manier niet toch nog een advocaat nodig. Dit zorgt ervoor dat ex-partners niet meer tegenover komen te staan – wat het geval is bij advocaten -, maar naast elkaar.

HULP NODIG MET HET REGELEN VAN DE SCHEIDING? ONZE EXPERTS STAAN VOOR JULLIE KLAAR!