Wat is curatele?

Op het moment dat u de meerderjarige leeftijd van 18 jaar bereikt, bent u handelingsbekwaam. Dit betekent dat u vanaf dat moment zelfstandig contracten kunt aangaan. U kunt zelf een auto kopen of bijvoorbeeld een huwelijk aangaan. U bent vanaf dat moment dus volledig verantwoordelijk voor uw eigen handelen.

Een minderjarige kan alleen een overeenkomst aangaan als zijn of haar wettelijk vertegenwoordiger (ouder of voogd) hiervoor toestemming verleend.

Een voorbeeld.
Jan, de 16-jarige zoon van Els en Bert, wil graag een spelcomputer. Els en Bert vinden dat Jan hiervoor maar moet sparen. Jan besluit om een baantje te nemen als vakkenvuller bij de plaatselijke supermarkt. Els en Bert juichen dit toe. Jan gaat druk aan de slag en spaart binnen een half jaar de spelcomputer bij elkaar. Uiteindelijk koopt Jan in het bijzijn van Bert zijn spelcomputer.

Omdat Els en Bert als wettelijke vertegenwoordigers van Jan instemmen met de arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst die Jan aangaat, zijn deze overeenkomst geldig tot stand gekomen.

Sommige volwassenen kunnen hun belangen zelf niet goed behartigen. Om deze mensen en hun vermogen te beschermen, kent de wet een aantal maatregelen:

• Curatele
• Bewind
• Mentorschap

Curatele
Als een persoon onder curatele wordt gesteld, wordt deze persoon handelingsonbekwaam. Dit houdt in dat deze persoon zelf geen zakelijke beslissingen meer kan nemen zonder toestemming van zijn curator. Ook al is iemand dan dus 18 jaar of ouder, voor het aangaan van een koop- of huurovereenkomst is dan toestemming van zijn/haar curator nodig.

Op het moment dat een curandus zonder toestemming van zijn curator een overeenkomst sluit, is deze overeenkomst vernietigbaar. Dit betekent dat de curator de overeenkomst terug kan draaien.

Een voorbeeld.
Hans staat onder curatele. Paul is de curator van Hans. Op een dag gaat de wasmachine van Hans stuk. De bergen was stapelen zich op. Hans vindt dat hij niet langer zonder een wasmachine kan en koopt een nieuwe wasmachine voorzien van alle nieuwste snufjes technologie.

Paul treft een week later in de administratie van Hans het aankoopbewijs van de wasmachine aan. Paul is het niet eens met de aankoop van de wasmachine. Het is een dure wasmachine terwijl Hans ook met een goedkopere wasmachine uit de voeten kan.

Paul schrijft onmiddellijk een brief aan de verkoper waarin Paul de koop vernietigt. Door deze vernietiging moet Hans de wasmachine teruggeven en is de koper verplicht om de koopprijs te restitueren.

Het doel van curatele is om de betreffende persoon (in vaktaal: de curandus) te beschermen op persoonlijk en financieel vlak.

Bij onderbewindstelling worden bepaalde goederen van iemand beschermd. Het doel van onder bewindstelling is de bescherming van het vermogen van iemand.

Bij mentorschap mag iemand niet zelf meer beslissen over zijn verzorging, verpleging en behandeling. Het doel van mentorschap is dat iemand op het persoonlijke vlak wordt beschermd.

Wanneer kan iemand onder curatele gesteld worden?
De onder curatele stelling is een maatregel met vergaande gevolgen. Degene die onder curatele gesteld wordt (de curandus) raakt als het ware zijn (financiële en juridische) controle over zijn leven kwijt. Het mag duidelijk zijn dat iemand dan ook niet zomaar onder curatele gesteld kan worden. Volgens de wet kan dit alleen:

1. Wegens een geestelijke stoornis
Volgens de wet moet het dan gaan om een geestelijke stoornis waardoor de gestoorde, al dan niet met tussenpozen, niet in staat is of wordt bemoeilijkt, zijn belangen behoorlijk waar te nemen.

Deze geestelijke stoornis kan aangetoond worden door een rapport van bijvoorbeeld een psychiater of psycholoog. Dit rapport is overigens niet strikt noodzakelijk.

2. Wegens verkwisting
De rechter zal vandaag de dag niet snel aannemen dat iemand zijn vermogen verkwist. In de huidige maatschappij is het algemeen geaccepteerd dat u uw geld uitgeeft aan zaken die u belangrijk vindt, zoals bijvoorbeeld aan het maken van verre reizen of het drinken van een goed glas wijn.

In de praktijk wordt er dan nauwelijks nog een ondercuratelestelling uitgesproken door de rechtbank op grond van verkwisting. Daarbij zijn de gevolgen van een ondercuratelestelling op grond van verkwisting wat minder vergaand dan een ondercuratelestelling op grond van een geestelijke stoornis.

Een curandus die wegens verkwisting onder curatele gesteld is, mag vaak alleen een bepaald aantal handelingen niet meer verrichten.

3. Wegens gewoonte van drankmisbruik
Het gaat hier om een vorm van drankmisbruik waardoor iemand:

• zijn belangen niet behoorlijk waarneemt, of
• in het openbaar herhaaldelijk aanstoot geeft, of
• zijn eigen veiligheid of die van anderen in gevaar brengt

Het mag duidelijk zijn dat de gezelligheidsdrinker die een paar glazen wijn per dag drinkt niet onder curatele kan worden gesteld. Het moet gaan om een zeer stevige drinker die door zijn of haar drank gebruik zijn belangen niet meer goed kan behartigen. Kortom iemand die in het dagelijks leven niet goed meer kan functioneren.