Wat is een goed echtscheidingsconvenant?

De belangrijkste doelstelling van het doorlopen van een echtscheidingstraject is het maken van goede onderlinge afspraken tussen de scheidende partners om een huwelijk te kunnen ontbinden. Deze onderlinge afspraken worden schriftelijk vastgelegd in een echtscheidingsconvenant. Dit juridische document vormt de blauwdruk van de afspraken die gemaakt worden bij een scheiding en moet daarom niets aan onduidelijkheid overlaten. Daarom is het van groot belang om een goed echtscheidingsconvenant op te stellen. We spraken hierover met Chris van Gompel, een van de echtscheidingsmediators met wie scheidende partners via de website van Judex in contact kan komen.

Wat is een echtscheidingsconvenant?

“Het convenant is een reeks van afspraken die je maakt rondom je scheiding. Een deel van die afspraken moet je wettelijk gezien maken en een ander deel van de afspraken maak je vaak maken omdat deze passen bij de ontstane situatie. Het echtscheidingsconvenant is een schriftelijke weergave van alle afspraken die tussen de scheidende partners worden gemaakt. Het convenant moet langs de rechtbank om je scheiding in te kunnen schrijven bij de gemeente. Een echtscheidingsconvenant is dan ook een verplicht document.” 

Wat zijn verplichte punten die in echtscheidingsconvenanten weergegeven moeten worden?

“Eigenlijk moeten alle punten (afspraken) die betrekking hebben op de scheiding weergegeven worden in een echtscheidingsconvenant. Daarnaast is het een verplicht punt dat je in het convenant beschrijft dat je huwelijk duurzaam ontwricht is, anders mag je van de wet niet scheiden. Dit betekent dat je geen toekomst met elkaar ziet en dat je huwelijk geen kans van slagen meer heeft. Dit moet worden weergegeven ter voorkoming dat een scheiding een lichtzinnige beslissing is. Ook moet je ervoor zorgen dat de juiste gegevens van de partijen erin staan en welke nationaliteit de partijen hebben, waar je getrouwd bent en onder welke voorwaarden.” 

Hoe kun je ervoor zorgdragen dat alle van toepassing zijnde punten in het convenant staan?

“Het is uiteraard zeer belangrijk dat alle van toepassing zijnde afspraken duidelijk in het echtscheidingsconvenant staan. Je mag niks per ongeluk overslaan. Judex gebruikt hiervoor  een handig template. Grofweg bestaat het convenant uit de volgende zaken: een eventuele verwijzing naar het ouderschapsplan, partneralimentatie afspraken, afspraken met betrekking tot huisvesting (koophuis/huurhuis), vermogensverdeling, verdeling van het pensioen, afspraken met betrekking tot de omgang met de Belastingdienst en de bevestiging van alles (finale kwijting).”

Hoeveel waarde heeft het echtscheidingsconvenant? 

“Je mag de waarde van een echtscheidingsconvenant zeker niet onderschatten. Het convenant is een wettelijk document. Als iemand zich er niet aan houdt, kun je diegene voor de rechter slepen. Dit kan het geval zijn als iemand de alimentatie niet betaalt bijvoorbeeld. In zo’n situatie kan een rechtszaak heel zinvol zijn. Als het om een kwestie gaat waar een minder groot geldbedrag bij betrokken is, is het vaak niet handig om een rechtszaak te starten want zo’n rechtszaak is dan duurder en zwaarder dan waar het om gaat. Maar dit is wettelijk gezien wel mogelijk. Ik probeer echter aan de mediation tafel wel echt te voorkomen dat dit ooit nodig zou zijn. Stellen kiezen immers onder andere voor mediation om in goede harmonie te scheiden en de strijd met elkaar en/of een eventuele gang naar de rechter te voorkomen.” 

Wat onderscheidt een goed convenant van een minder goed convenant?

“Dat is een lastige vraag. Als je nooit onenigheid met elkaar hebt, maakt het eigenlijk niks uit wat er in het convenant staat. Men is het immers altijd met elkaar eens. Toch is het natuurlijk verstandig alle punten wel in het convenant te zetten, juist om te voorkomen dat er later toch onenigheid over specifieke punten ontstaat. De oplossing van deze discussiepunten moet dan in het convenant staan. Misschien heb je meerdere bankrekeningen die je niet allemaal gebruikt. Toch is het belangrijk die bankrekeningen allemaal op te sommen. Puur om discussie te voorkomen. Een goed convenant is dus volledig maar dat betekent niet dat je op alle slakken zout moet leggen. Dit kan per zaak verschillen.”

“Om een voorbeeld van het bovenstaande te geven: het maken van een inboedellijst kost veel tijd en het merendeel van de mensen vindt dit geen leuk werk. Ik geef dan aan dat het niet perse moet. Als ze het niet willen dan hoeven ze het niet te doen. Ik geef echter ook duidelijk aan dat onenigheid over specifieke zaken alleen kan voorkomen over zaken waar je niks over opschrijft. Niet over zaken waar je wel iets van opschrijft. Dit alles geeft een maatwerk karakter aan het opstellen van een echtscheidingsconvenant. Het maatwerk vind ik leuk aan mediator zijn. Mijn doel is altijd om ervoor te zorgen dat beide partners zo goed mogelijk uit de strijd komen.”

Moet je bij het opstellen van een echtscheidingsconvenant letterlijk de wet volgen?

“Nee, dat is juist zeker niet het geval. Heel veel onderdelen uit het convenant heeft betrekking op  regelend recht. Dat betekent dat je aan de hand van de wet geen afspraken moet maken, maar de vrijheid hebt om afspraken aan de hand van de wet te maken. Je mag van alle tekst in de wet afwijken mits de scheidende partners hier samen overeenstemming in vinden. Dit kan onder andere betrekking hebben op de verdeling van het pensioen. In de wet staat dat je het pensioen moet verevenen, maar daar mag je gewoon andere afspraken over maken. Dit  laatste onderstreept het belang dat je wel goede- en duidelijke onderlinge afspraken moet maken die je vastlegt in je convenant.”

In wat voor taal moeten echtscheidingsconvenanten worden weergegeven?

“Wat mij betreft hoeft een convenant niet geheel uit Jip- en Janneketaal te bestaan. Dan heb je veel meer woorden nodig dan in juridische-taal. Ik schrijf liever het convenant in juridische-taal. Het is dan mijn taak om in de gesprekken het in Jip- en Janneketaal uit te leggen omdat het belangrijk is dat iedereen weet welke afspraken gemaakt worden en weten waarvoor ze tekenen. Dit is wel verschillend per mediator hoor, sommige mediators schrijven een echtscheidingsconvenant liever uit in Jip- en Janneketaal.“

Wat zijn de meest gemaakte fouten in echtscheidingsconvenanten?

“De meest gemaakte fouten bij het opstellen van een echtscheidingsconvenant hebben betrekking op onvolledigheid en onzorgvuldigheid. Dat kan zowel bij de klanten liggen als bij degene die het convent opstelt. Scheidende stellen vergeten bijvoorbeeld wel eens dingen zoals de caravan die op dat moment ergens anders gestald staat.”

Hoe kun je omgaan met onduidelijkheden, discussiepunten of veranderingen van een situatie na de scheiding?

“Het is uiteraard onmogelijk om alle toekomstige onduidelijkheden, discussiepunten of veranderingen van een situatie na de scheiding vooraf in kaart te brengen. Wat je wel kunt doen is het afspreken hoe je omgaat met onduidelijkheden of discussie rondom het convenant. Het is goed om vooraf met elkaar te bespreken hoe je dit soort zaken met elkaar gaat proberen op te lossen. Als dat niet lukt, kun je gebruik maken van de ondersteuning van een mediator. Pas daarna schakel je een advocaat (en daarmee een rechter) in. Je probeert dus zo lang mogelijk bij de rechter weg te blijven. Mensen komen ook regelmatig bij mij terug bij onduidelijkheden. Bijvoorbeeld als iemand een andere baan heeft en ze willen weten wat er de gevolgen zijn voor de alimentatie. Een ander voorbeeld van zo’n situatie is dat een van de gescheiden partners gaat verhuizen en daardoor in het ouderschapsplan andere afspraken moeten komen. Dit gebeurt vooral bij mensen die een goed mediation traject afgerond hebben en de goede afspraken intact willen houden. Het is denk ik erg belangrijk dat partijen dit eerst met een mediator proberen te regelen voor ze naar de rechter gaan. De gang naar de rechter is in veel gevallen helemaal niet nodig (en zonde voor de kosten) omdat een mediator een prima ondersteuning hierin kan bieden.”