Loyaliteitsconflicten bij kinderen met gescheiden ouders

In scheiding is altijd lastig. Ook als je samen kinderen hebt. Kinderen van gescheiden ouders kunnen te maken krijgen met een loyaliteitsconflict.Onze eigen Judex-mediator Marieke van Plateringen schrijft elke maand een blog. Ze geeft praktische tips en heeft handige feitjes. Nieuwsgierig? Lees dan snel verder.

Bij een echtscheiding lopen jullie kinderen het gevaar om in een loyaliteitsconflict te belanden. 

In deze blog vertel ik wat loyaliteit is, wat de gevolgen zijn voor kinderen wanneer zij te maken hebben met een loyaliteitsconflict en wat je als gescheiden ouder kunt doen om dit bij jullie kind te voorkomen. 

Wat is loyaliteit?

‘Trouw’, ‘oprecht’ en ‘eerlijk’, zomaar een aantal woorden die ik vind in het woordenboek als ik zoek op het woord ‘loyaliteit’.

Kinderen zijn in den beginsel trouw aan hun ouders. Doordat kinderen uit beide ouders zijn ontstaan is er sprake van een genetische familieband. Kinderen houden van allebei hun ouders en willen trouw zijn aan hen beiden. 

Helaas zijn er situaties waardoor kinderen dit gevoel kwijt kunnen raken. Bijvoorbeeld wanneer een ouder niet meer omkijkt naar het kind en uit beeld is of het kind met regelmaat teleurgesteld is door een ouder. Sommige ouders praten na een scheiding negatief over de andere ouder tegen het kind. Kinderen worden hierdoor beïnvloed en kunnen loyaliteitsproblemen krijgen.

We noemen het een loyaliteitsconflict als een kind om wat voor reden dan ook een innerlijke strijd heeft, omdat hij/zij het gevoel heeft niet trouw te kunnen zijn of te kunnen blijven aan één van de ouders. 

Hoe ontstaat een loyaliteitsconflict?

Tijdens een scheiding gebeuren er soms vervelende dingen. Ouders zijn verdrietig, boos en/of teleurgesteld. De onderlinge verhouding is niet meer wat het geweest is. Sommige ouders vinden het lastig om alle persoonlijke pijn, boosheid en teleurstelling opzij te schuiven tegenover de kinderen. En eigenlijk is het ook begrijpelijk dat dit heel moeilijk is. Het valt ook niet mee om neutraal over de andere ouder te praten op het moment dat je dit zelf niet zo voelt.

Wanneer je als ouder negatief praat over de andere ouder kunnen de kinderen in een loyaliteitsconflict terecht komen. Kinderen willen niks negatiefs horen over hun ouders. Niet van vrienden, niet van opa’s en oma’s of andere familie en al helemaal niet van hun andere ouder. Op het moment dat ze dit wel met regelmaat horen zal het beeld veranderen ten opzichte van de andere ouder. Dit kan heel schadelijk zijn voor de ontwikkeling, met name als het kind nog jong is en minder objectief.

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor een kind met een loyaliteitsconflict?

Wanneer ouders op een negatieve manier spreken over de andere ouder, dan zorgt dit bij een kind voor spanning. Een kind zal zich bijvoorbeeld afvragen: Is mijn moeder/ vader echt zo gemeen als mijn andere ouder zegt? Doet mijn moeder/vader echt deze vervelende dingen? Ik zie dat mijn moeder/vader verdrietig is door mijn andere ouder.

Het kind gaat hierdoor onbewust een voorkeur ontwikkelen voor één van de ouders en het kind komt daardoor met zichzelf in conflict. Elk kind wil immers van beide ouders houden en dit lijkt voor hem/haar niet goed meer te zijn. Het is verwarrend en dit gevoel maakt een kind angstig, onzeker en het doet een kind verdriet. Het kind krijgt het gevoel dat hij/zij moet kiezen tussen zijn/haar ouders. Dit kan voelen als het verraden van één van de ouders, alsof ze een ouder in de steek laten. Iedereen kan bedenken dat dit geen gewenste situatie is en dat het schadelijk is voor het kind.

Wat kun je doen om een loyaliteitsconflict voorkomen?

Om te beginnen wil ik zeggen dat kinderen tijdens een scheiding altijd in een bepaalde mate te maken krijgen met hun gevoel van loyaliteit. Dit is moeilijk voor hen, maar gelukkig vaak wel tijdelijk. Je kunt als ouders je kinderen niet alles besparen en dat is ook niet nodig. Immers: Opgroeien gaat met vallen en opstaan…

– Maak geen ruzie

Veel ruzies tijdens en na de scheiding zijn de belangrijkste en tevens grootste oorzaak van loyaliteitsconflicten bij kinderen. Maak dus zo min mogelijk ruzie met elkaar waar de kinderen bij zijn en toon jullie kinderen dat jullie in staat zijn om onderlinge conflicten samen op te lossen. En in het geval dat jullie toch ruzie hebben: Zorg ervoor dat jullie kinderen hier geen getuige van zijn.

– Gedraag je niet als een ‘zielige’ ouder

Kinderen kiezen onbewust partij voor de ouder waar ze medelijden mee hebben. Deze ouder noemen we de ‘zielige’ ouder. Het ‘spelen’ of ‘zijn’ van een zielige ouder kan een (on)bewuste manier zijn om je kind aan je te binden en ‘te winnen’ van de andere ouder. Een ‘zielige’ ouder praat vaak negatief over de andere ouder en zit vol verwijten. Uiteraard zijn er veel verdrietige situaties, waarin het volkomen terecht is dat een ouder negatief denkt over de ex-partner en vol verwijten zit. In dit voorbeeld gaat het erom naar wat je uit over de andere ouder naar je kinderen. Gedraag je je bewust als een ‘zielige’ ouder, of doe je enorm je best om dit nauwelijks aan hen te tonen? Wanneer je dit (regelmatig) aan je kind toont moet je je er bewust van zijn dat je op deze manier een moeilijke situatie voor je kinderen creëert.  

– Laat je kinderen nooit kiezen tussen moeder en vader

Kinderen mogen zo min mogelijk voor moeilijke beslissingen en keuzes komen te staan waarbij ze moeten kiezen tussen hun moeder en vader. Vraag je kinderen nooit bij welke ouder ze het thuis het leukste vinden of wie van de twee ze het liefste vinden. Probeer het niet als een persoonlijke afwijzing te zien op het moment dat je kind bijvoorbeeld vertelt heel veel zin te hebben in de dagen bij de andere ouder. Misschien dat je dit wel zo voelt en ben je er jaloers om. Bedenk dat het fijn is dat je kind dit positieve gevoel voor de andere ouder naar jou uit, er geen geheim van maakt en dat het goed gaat met je kind!

– Praat tegen je kinderen altijd met respect over je ex-partner

Zelfs als je het totaal niet zo voelt, adviseer ik je om met respect over je ex-partner te praten. Niet alleen tegen je kinderen, maar ook tegenover andere mensen op het moment dat je kinderen erbij zijn. Het is heel naar voor een kind om hun vader of moeder tegen een ander persoon respectloos te horen praten over hun andere ouder. Spreek anderen erop aan als zij respectloos praten over jouw ex-partner op het moment dat er een kind bij is, ook al hebben ze nog zo gelijk.

– Hoor je kinderen niet uit

Ook al ben je nog zo nieuwsgierig: Hoor je kinderen niet uit over het nieuwe leven van je ex-partner. Veel kinderen vinden het vervelend om antwoord te geven op vragen over de andere ouder. Met name als hun vader/moeder erg gelukkig is met bijvoorbeeld een nieuwe relatie en jij nog steeds verdrietig bent.

– Gun je kinderen leuke momenten met de andere ouder

Wees blij voor je kinderen als ze het leuk hebben gehad bij de andere ouder. Gun je kinderen dit. Doe je best dit ook non-verbaal aan hen te tonen. Motiveer je kinderen daarnaast ook om contact met hun andere ouder te blijven houden, ook al voel je dit zelf van binnen anders.

En tenslotte: Als je volkomen gelijk hebt…

Als de andere ouder niet meer in beeld is, als de andere ouder je kind regelmatig teleurstelt, als de andere ouder de alimentatie niet wil betalen, als de andere ouder jou ontzettend veel pijn heeft gedaan, als je volledig gelijk hebt om meer dan kwaad te zijn… Dan is het ongelooflijk moeilijk om dit niet aan je kinderen te tonen en om alle hierboven genoemde adviezen na te komen. Blijf in ieder geval erg je best doen en wees trots op jezelf op de momenten dat je de nare opmerkingen inslikt en ze alleen maar denkt. Wees je ervan bewust dat je dit doet voor je kinderen, om hen niet te beschadigen, om hen de allerbeste toekomst te geven met het allerbeste voorbeeld… 

Lieve ouders, zet ‘m op!