Echtscheiding en narcisme

Een echtscheiding is altijd vervelend. Zeker als als je het gevoel hebt dat je ex-partner narcistische persoonlijkheidskenmerken heeft. Onze eigen Judex-mediator Marieke van Plateringen schrijft elke maand een blog. Ze geeft praktische tips en heeft handige feitjes. Nieuwsgierig? Lees dan snel verder.

Op social media staat het vol met verhalen van mensen die willen scheiden of al gescheiden zijn van een persoon met narcistische kenmerken. Uit deze verhalen blijkt hoe moeilijk zij het hebben en hoe lastig het scheidingsproces kan zijn als er sprake is van narcisme.

In deze blog wil ik aandacht besteden aan narcisme. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van narcisme en hoe zou je het kunnen aanpakken als je wilt scheiden van een persoon met narcistische kenmerken?

Wat is narcisme?

Volgens het woordenboek is narcisme is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een doorgeslagen gevoel van eigenwaarde en een ziekelijke liefde voor jezelf. Mensen met narcisme zijn er 100% van overtuigd dat ze enorm belangrijk zijn en zijn continue op zoek naar bevestiging van dat gevoel.

Een persoon die lijdt aan dit gedrag vertoont narcistische kenmerken en wordt in de volksmond vaak een narcist genoemd.

Herkennen is moeilijk

Narcisme is vaak moeilijk te herkennen. Met name als je een narcistisch persoon oppervlakkig kent kan dit lastig zijn. Narcisten vertellen veelvuldig over hun leven zonder obstakels en problemen. Ze vertellen over hun grootse plannen voor de toekomst en over hun uitzonderlijke prestaties en geweldige capaciteiten. Wanneer je deze persoon niet goed kent zul je onder de indruk zijn van al het talent en de geweldige prestaties. De meeste narcisten hebben een verzorgd uiterlijk, een vlotte babbel en geen tekort aan aandacht.

Op het moment dat je een narcistisch persoon beter leert kennen zul je misschien door de grootse verhalen heen kunnen prikken. Maar wanneer je verliefd bent geworden en midden in een relatie zit met deze persoon is dit al een stuk moeilijker, want liefde maakt blind!

Een aantal narcistische kenmerken op een rijtje

Er zijn meerdere kenmerken die passen bij een narcistisch persoon. Dit betekent echter niet dat elke persoon die één of meerdere van deze kenmerken heeft ook daadwerkelijk een narcist is.

Personen met narcisme

• vinden dat ze veel belangrijker zijn dan anderen. Deze personen voelen zich ver verheven boven anderen en laten dit ook graag aan iedereen merken
• willen graag door iedereen bewonderd worden en genieten daar openlijk van
• zijn vaak extreem jaloers
• kunnen zich niet of nauwelijks inleven in andere mensen. Ze hebben geen empathisch vermogen
• hebben een gebrek aan emoties
• doen er alles aan om aandacht te krijgen
• kunnen agressief gedrag vertonen
• kunnen niet ‘echt’ van een ander houden, met als uitzondering hun eigen kinderen, omdat zij ‘eigen’ zijn
• vinden dat ze enorm bijzonder zijn en daarom uitzonderlijk behandeld moeten worden
• kunnen een ander gebruiken zonder dat ze het daar moeilijk mee hebben of spijt krijgen
• zijn bijzonder goed in manipuleren

Hoe ontstaat narcisme?

Uit diverse onderzoeken is gebleken dat narcisme vaak een combinatie is van ontwikkelde factoren én erfelijke aanleg. De ontwikkelde factoren zijn vaak terug te leiden naar de jeugd van deze persoon. Als voorbeeld een kind dat ontzettend verwend is geweest en alles zonder moeite voor elkaar kreeg. Of een kind dat erg afhankelijk is gebleven van de ouders. De ouders van deze laatste groep gaven hun kind geen enkele verantwoordelijkheid. Het kind werd nooit aangemoedigd om vaardigheden te ontwikkelen.

Ook een kind dat alleen liefde kreeg op het moment dat het een goede prestatie neerzette heeft een grotere kans om narcistische kenmerken te ontwikkelen. Daarnaast hebben kinderen met een narcistische ouder en kinderen die een trauma hebben opgelopen tijdens hun jeugd ook een vergrote kans om narcistisch gedrag te ontwikkelen.

Veel mensen met narcistisch gedrag zijn diep van binnen erg eenzaam en onzeker. Velen hebben ook een groot minderwaardigheidsgevoel. Ze zijn extreem gevoelig voor afwijzingen en reageren dan vaak met woede om hun schaamte, onmacht en onzekerheid te verbergen die ze diep van binnen voelen. Echte intimiteit kennen narcisten ook niet. De reden is dat ze zich dan kwetsbaar moeten opstellen en dat kunnen ze vaak niet.

Een relatie met een narcist

Een relatie met een narcist is vaak erg moeilijk. Op social media staan genoeg verhalen van mensen die al hun familie en vrienden tijdens de relatie zijn kwijtgeraakt. Er staan verhalen over enorme eenzaamheid tijdens de relatie met een narcistisch persoon, over mensen die zich schamen, mensen die hun zelfrespect en eigenwaarde verloren zijn en die hierdoor zo veranderd zijn dat ze zichzelf niet meer terug kennen. Mensen die zich jaren en jarenlang in dienst hebben gesteld van hun narcistische partner en geen eigen leven meer hebben en zo kan ik nog wel even doorgaan. Een narcistische partner kan je enorm veranderen en vaak gaat het zo langzaam dat je het zelf niet eens doorhebt.

Hoe verbreek je een relatie met een narcist

Een relatie met een narcist verbreken is vaak erg moeilijk. Op het moment dat je jarenlang hebt gehoord dat je niks waard bent en dit wellicht ook bent gaan geloven, wees dan maar eens zo sterk om deze beslissing te nemen. Veel mensen in deze situatie hebben nog steeds de hoop dat de narcistische partner zal veranderen of zijn erg bang voor de reactie van deze partner. Doorgaan met deze relatie lijkt dan makkelijker.

Een zeer duidelijke scheidingsmelding is erg belangrijk. Vertel je partner dat je per direct de relatie verbreekt. Geef zo duidelijk als je kunt een reden en vertel dat je keuze definitief is. Een narcistisch persoon zal waarschijnlijk een discussie starten en erg zijn/haar best doen om je over te halen. Lukt dit in eerste instantie niet dan desnoods via bedreiging, manipulatie of chantage. Het is ontzettend belangrijk om bij je besluit te blijven en bij voorkeur na de melding direct te vertrekken. Iemand op de hoogte stellen en buiten op je te laten wachten kan wellicht een zekerder gevoel geven. Bereid dit moment altijd heel goed voor!

Mediation met een narcistisch persoon

Mediation met een narcistische partner is lang niet altijd mogelijk en verstandig. Narcisten zijn vaak niet in staat om compromissen te sluiten. Daarnaast kunnen ze zich niet inleven in een ander, waardoor het mediationproces bemoeilijkt wordt en niet zal slagen. Veel stellen zullen het proces uiteindelijk afronden via een eigen advocaat.

Gelukkig zijn er ook genoeg succesverhalen over scheidingen met een narcistisch persoon door middel van mediation.

Voorbereiding voor mediation

Wanneer je ervan overtuigd bent dat je ex-partner narcistische kenmerken heeft is het verstandig om je voor te bereiden op veel weerstand tijdens het mediationproces. Hieronder een aantal voorbeelden van wat je mogelijk te wachten staat.

• Je ex-partner zal weinig inlevingsvermogen hebben richting jou. Narcistische mensen kunnen vaak niet begrijpen dat er mensen zijn die anders denken dan zijzelf over bijvoorbeeld gevoelens. Narcisten vinden het ook moeilijk om te begrijpen dat andere mensen bepaalde ervaringen anders beleefd hebben dan zijzelf.
• Narcistische mensen willen heel graag controle houden en tijdens een scheidingsproces is dit juist het tegenovergestelde. Er wordt namelijk afstand genomen. Een narcist kan hier vaak amper mee omgaan.
• Narcistische mensen herhalen vaak eindeloos hun eigen standpunten. Dit kan veel irritatie opwekken en vergt dus een boel geduld.
• Mediation kan veel weerstand oproepen bij een narcistisch persoon en het komt daarom ook regelmatig voor dat deze persoon tijdens het mediationproces stopt.

Narcisme als de scheiding achter de rug is

De periode na de scheiding met een persoon met narcistische kenmerken vergt aandacht. Helemaal op het moment dat er kinderen in het spel zijn.

Houd goed in de gaten of gemaakte afspraken die zijn vastgelegd in het echtscheidingsconvenant en/ of het ouderschapsplan nagekomen worden. Mogelijk legt je ex-partner de gemaakte afspraken op een andere manier uit dan dat jij de afspraken hebt begrepen. Een mediator helpt om de gemaakte afspraken zo te formuleren dat er na de scheiding weinig ruimte is voor een dubbele uitleg.

Kom zoveel mogelijk los van je ex-partner. Vraag eventueel hulp van een professional om je te begeleiden in deze fase.

Betrek je ex-partner zo min mogelijk bij jouw leven. Houd het contact zo veel mogelijk af en vertel zo min mogelijk.

Ga niet in discussie met je ex-partner. Je zult altijd verliezen. Wees duidelijk en helder in je communicatie.

Laat het niet merken als je ex-partner jou raakt. Boos en/of verdrietig zijn mag, maar houd je emoties in zijn/haar bijzijn in bedwang.

Wanneer er kinderen in het spel zijn is het belangrijk om hen goed in de gaten te houden. Op het moment dat je je zorgen over hen maakt, moet je aan de bel trekken. Een leven met een narcistische ouder kan bepalend zijn voor de ontwikkeling van kinderen en hun verdere toekomst.

Choose your battles! Bedenk goed welke discussie je wilt aangaan en welke minder belangrijk voor jou zijn.

Tenslotte

Het leven met een narcistisch persoon is vaak erg moeilijk en na het verbreken van de relatie is het niet meteen zoals vroeger. Je hebt een lange weg te gaan om jezelf weer te vinden en te herpakken. Houd moed, wees sterk en vertrouw erop dat het goedkomt. Dat je uiteindelijk weer jezelf zult zijn en je ware ik opnieuw leert kennen. Schroom niet om hulp aan een professional te vragen als je er zelf niet uitkomt!

Veel kracht, moed, wijsheid en sterkte gewenst!