Recht op compensatie na vertraging vlucht?

Op basis van een Europese verordening uit 2005 heeft u als passagier van een geannuleerde of lang vertraagde vlucht recht op compensatie.

De gemoederen kunnen hoog oplopen bij annulering of vertraging van een vlucht, zo bleek enige tijd geleden in België. Zo’n honderd boze passagiers hebben urenlang geweigerd een vliegtuig – dat genoodzaakt was in een ander land te landen – te verlaten, omdat vanwege langdurige vertraging de eindbestemming niet meer kon worden bereikt.

Annulering of langdurige vertraging van vluchten lijkt de afgelopen tijd schering en inslag te zijn. De vraag is waar u als passagier in zo’n geval recht op heeft.

Europese verordening uit 2005 onderwerp van discussie

Een Europese verordening die in 2005 in werking is getreden zou antwoord moeten geven op de vraag of en onder welke voorwaarden u als passagier recht heeft op een compensatie bij overboeking, annulering of vertraging. Sinds de inwerkingtreding blijft echter onduidelijk of een passagier bij langdurige vertraging recht heeft op compensatie, zoals dat bij annulering het geval is.

Annulering of langdurige vertraging?

In de verordening wordt namelijk onderscheid gemaakt tussen annulering en vertraging. Als er sprake is van annulering van uw vlucht, heeft u als passagier recht op bijstand, in de vorm van onder meer maaltijden, indien nodig hotelovernachtingen en vervoer van en naar de luchthaven. Daarnaast heeft u als passagier recht op terugbetaling van uw ticket en een vaste vergoeding van maximaal 600 euro per persoon. Deze vergoeding is alleen verschuldigd als u minimaal drie uur later dan gepland op uw eindbestemming aankomt.

Bij vertraging daarentegen heeft een passagier alleen recht op bijstand en dus niet op compensatie.

Dit onderscheid leidt tot de onbevredigende situatie dat een passagier die vanwege annulering van zijn vlucht vijf uur later aankomt op zijn eindbestemming recht heeft op compensatie, terwijl een andere passagier, wiens vlucht niet is geannuleerd, maar die wél twintig uur later aankomt op zijn eindbestemming, géén recht daarop heeft.

Arrest Europese Hof van Justitie

Omdat de Nederlandse rechter twijfelde over de interpretatie van de Europese regels, is een zogenoemde prejudiciële vraag gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Dit is een vraag van een rechter aan een hoger gerecht over de uitleg of geldigheid van bepaalde Europese regels.

Het Europese Hof van Justitie heeft een einde gemaakt aan de onduidelijkheid door in een uitspraak die ook wel bekend staat als het Sturgeon arrest op 19 november 2009 te bepalen dat langdurige vertraging, dat wil zeggen een vertraging van meer dan drie uur, gelijk gesteld dient te worden met annulering. Volgens het Hof is het gemaakte onderscheid tussen vertraging vanwege annulering en langdurige vertraging zonder annulering in strijd met het gelijkheidsbeginsel.

Luchtvaartmaatschappijen weigeren uitkering compensatie

Deze uitspraak heeft voor luchtvaartmaatschappijen grote financiële gevolgen. Mede om die reden blijven zij weigeren om vaste vergoedingen ter compensatie uit te keren. Over het algemeen wordt het standpunt ingenomen dat sprake is van vertraging en niet van annulering en dat de gelijkstelling daarvan op basis van het Sturgeon-arrest in strijd zou zijn met het (hogere) Verdrag van Montreal.

Volgens dit laatste verdrag moeten passagiers namelijk hun schade aan tonen om in aanmerking te komen voor een vergoeding. Daarnaast zou geen verplichting tot compensatie bestaan, indien de vertraging wordt veroorzaakt door een technisch mankement. In die situatie zou namelijk sprake zijn van overmacht. Volgens de luchtvaartmaatschappijen is het laatste woord hierover nog niet gezegd en dienen (wederom) prejudiciële vragen gesteld te worden aan het Europese Hof van Justitie.

Nederlandse kantonrechters lijken gedupeerde vliegtuigpassagiers te hulp te komen

De kantonrechters in Haarlem en in Den Haag dachten hier anders over en hebben begin dit jaar korte metten gemaakt met deze handelswijze en dit standpunt. Martinair en Arke fly zijn veroordeeld een vergoeding uit te keren aan een passagier die grote vertraging had opgelopen. In beide zaken zag de rechter geen aanleiding voor prejudiciële vragen en werd de vordering van de passagier toegewezen.

Hoewel deze veroordelingen goed nieuws leken te zijn voor passagiers, blijft de uitkomst van een ingestelde vordering tot betaling van compensatie onzeker. In tegenstelling tot de kantonrechters in Haarlem en Den Haag heeft de kantonrechter in Breda het namelijk wél noodzakelijk geacht prejudiciële vragen te stellen.

Terwijl de hogere rechter die vraag behandelt, wordt de procedure bij de kantonrechter in Breda geschorst. De vraag is nu in hoeverre ook andere kantonrechters aanhangig gemaakte procedures zullen aanhouden in afwachting van de uitkomst van deze nadere prejudiciële vragen. Dit zal de praktijk uitwijzen.

Meld u bij vliegtuigmaatschappij bij vertraging van meer dan drie uur

Het feit dat er aanvullende prejudiciële vragen zijn gesteld, wil niet zeggen dat u geen compensatie kunt claimen. Indien uw vlucht een vertraging heeft opgelopen van meer dan drie uur, raad ik u aan dit zo spoedig mogelijk te melden bij uw vliegtuigmaatschappij.

Mocht de vliegtuigmaatschappij uw verzoek om compensatie afwijzen, dan is het verstandig om aanvullend juridisch advies in te winnen.

Nienke de Jong is advocaat en houdt zich onder meer bezig met contractenrecht. Nienke is verbonden aan Abeln Advocaten. Als u een vraag over contractenrecht heeft of als u wilt reageren op deze column kan dat via nj@abeln.nl.