De positie van het slachtoffer in strafzaken versterkt

In Utrecht komt deze zomer een slachtofferloket. Hier werken politie, justitie en Slachtofferhulp Nederland samen om de hulp aan slachtoffers van een misdrijf te verbeteren. Meer aandacht voor het slachtoffer is al decennialang de tendens.

Met de landelijke invoering van de Wet Terwee op 1 april 1995 werd de positie van slachtoffers in strafzaken al aanzienlijk versterkt. Deze wet verruimde de bevoegdheden van de benadeelde partij om zich te voegen in het strafprocesrecht. De benadeelde partij kreeg hiermee langzaam maar zeker een stem in een proces waar voorheen vooral de verdachte centraal stond. Met de invoering van het spreekrecht van het slachtoffer op 1 januari 2005 werd deze spreekwoordelijke stem letterlijk verankerd.

Met het huidige voorstel gericht op de wijziging van het Wetboek van Strafvordering wordt de versterking van de positie van het slachtoffer in het strafproces nog eens benadrukt.

Zo krijgt het slachtoffer rechten die nu alleen de benadeelde partij in het strafproces had. De benadeelde partij is het slachtoffer dat zich ook daadwerkelijk voegt in de strafzaak tegen de verdachte. Het begrip slachtoffer is bovendien veel ruimer, iedereen die als gevolg van een strafbaar feit schade heeft geleden, waaronder ook psychische schade valt in principe onder deze definitie.

Het wetsvoorstel is in feite een bekrachtiging van hetgeen in de praktijk al vaak plaatsvond. Beleidsrichtlijnen van de politie en justitie die zien op: recht op informatie over de strafrechtelijke procedure (met inbegrip van de afloop) tegen de verdachte, recht op correcte bejegening en recht op informatie over de mogelijkheden van schadevergoeding in het kader van het strafproces krijgen nu ook een harde, wettelijke basis.

Andere rechten die al golden voor de benadeelde partij – dus het slachtoffer dat zich heeft gevoegd in een strafzaak – worden nu toegekend aan alle slachtoffers. Denk hierbij aan het recht op kennisneming van de processtukken, het recht op bijstand van een raadsman, het recht op een tolk en het spreekrecht op de terechtzitting. Deze rechten zijn dan niet meer afhankelijk van de beslissing om u wel of niet te voegen in het strafproces.

Elk slachtoffer heeft behoefte aan juiste en volledige informatie, zodat het slachtoffer zelf kan kiezen van welke rechten hij gebruik wil maken. Wist u bijvoorbeeld dat het slachtoffer zich in een rechtszaak tegen de verdachte bij kon laten staan door een advocaat? Wist u dat elk slachtoffer van een ernstig zeden- of geweldsmisdrijf in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand ongeacht het eigen inkomen, vanaf het moment dat het openbaar ministerie heeft besloten om de verdachte te vervolgen? Aan de advocaat zijn voor het slachtoffer dan geen kosten verboden.

De rol van de advocaat van het slachtoffer komt vaak in de informatieverstrekking nauwelijks aan bod. Dit terwijl juist uw advocaat als juridisch deskundige bij uitstek al uw vragen kan beantwoorden omtrent de facetten van het strafproces.

• Een advocaat kan op basis van uw verhaal, het zaaksdossier en eerdere gerechtelijke uitspraken – jurisprudentie – een schadevergoedingsvordering opstellen.
• Daarnaast kan de advocaat u begeleiden bij een eventueel verhoor als aangever/getuige in het strafproces tegen de verdachte.
• Ook kan de advocaat u vergezellen naar de zitting. De advocaat mag niet namens het slachtoffer het spreekrecht uitoefenen, maar kan uw schadevergoedingsvordering wel toelichten.

De hulp aan slachtoffers in Nederland kan altijd beter. Ook op het gebied van informatieverstrekking is nog veel winst te boeken. Het slachtofferloket kan hiertoe bijdragen, maar ook voor de advocaat die slachtoffers bijstaat is daar een rol weggelegd.

Marjolein Dikkerboom is strafrechtadvocaat en verbonden aan Ten Berge Leerkotte Advocaten. Uw reactie is welkom op dikkerboom@tbladvocaten.nl.