Het levenstestament in 6 vragen

Een levenstestament is een notariële akte, waarin u een aantal zaken regelt voor het geval er tijdens uw leven iets gebeurt waardoor u – al dan niet tijdelijk – niet meer kunt of wilt handelen.

Wilsonbekwaam

Dit niet meer kunnen handelen wordt wel met een juridische term ‘wilsonbekwaamheid’ genoemd. Wilsonbekwaamheid kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een ernstig ongeval of ziekte. Het kan ook zijn dat u om andere redenen bepaalde zaken niet zelf meer wilt regelen en het gewoon prettiger vindt dat een vertrouwenspersoon dit voor u doet.

Met een levenstestament kunt u op een officiële wijze vast laten leggen wat in dat geval uw wensen en verzoeken zijn. Een levenstestament is dus een testament dat werkt bij uw leven.

Het verschil met het traditionele testament – uw overlijdenstestament – is dat alle daarin opgenomen bepalingen pas gaan werken als u overleden bent. In dat testament staat bijvoorbeeld wie uw erfgenamen zijn en wie uw nalatenschap moet afwikkelen. Al die onderwerpen worden pas onherroepelijk bij uw overlijden.

1. Wat is een levenstestament?

Een levenstestament bestaat uit één of meer volmachten, wensen ten aanzien van (medische) verzorging (denk aan donorcodicil, euthanasieverklaring) en bijlagen met overzichten van bankrekeningen, digitale codes en wachtwoorden, kunstvoorwerpen, verzekeringen en dergelijke.

U kunt in een levenstestament laten vastleggen wat er in een specifieke situatie – bij uw wilsonbekwaamheid of anderszins – namens u gedaan of geregeld zou moeten worden. Denk dan bijvoorbeeld aan uw wensen ten aanzien van:

• uw financiën, uw onderneming, uw woning
• schenkingen, of u deze wilt blijven doen en onder welke voorwaarden
• het verlenen van toestemming voor het al dan niet mogen verrichten van medische handelingen
• de benoeming van een bewindvoerder of mentor
• allerlei praktische zaken, zoals de verzorging van uw huisdieren

2. Voor wie is een levenstestament van belang?

Een levenstestament biedt u de mogelijkheid om greep te houden op een aantal wensen en beslissingen ten aanzien van uw financiën of uw medische situatie als u op enig moment (tijdelijk) niet meer in staat bent hier zelf over te beslissen.

Maar ook voor iedereen die voor u zorgt, zakelijk met u samenwerkt, of anderszins beslissingen voor u moet nemen en zo goed mogelijk uw belangen wil behartigen is een levenstestament van belang als duidelijke richtlijn over het door u gewenste handelen als u daartoe (even) niet meer in staat bent.

3. Hoe wordt een levenstestament vastgelegd?

Een levenstestament dient bij voorkeur vastgelegd te worden in een notariële akte. Dit biedt een aantal voordelen. Allereerst levert dit een bewijs op dat u ten tijde van het vastleggen van dit testament wilsbekwaam was. De notaris moet zich er namelijk van overtuigen dat u weet wat u zegt. In de akte verklaart de notaris dat u ‘bij zinnen’ was toen u hem uw wensen ten aanzien van uw levenstestament opgaf.

Tevens bewijst de notariële akte dat u op de dag als in de akte omschreven inderdaad heeft verklaard zoals in de akte is opgenomen.

4. Wie bewaart het levenstestament?

De notaris die uw levenstestament heeft gepasseerd bewaart dat in zijn zogenaamde protocol. Er is nog geen apart register van levenstestamenten vergelijkbaar met het Centraal Testamentenregister in Den Haag waar kan worden nagegaan of en zo ja bij welke notaris een testament is opgemaakt.

5. Wie heeft er inzage in het levenstestament?

Het levenstestament moet tijdens uw leven kunnen worden geraadpleegd door zogenaamde belanghebbenden. Dit geldt niet alleen voor u en uw gevolmachtigde, maar ook voor andere belanghebbenden, waarbij u moet denken aan de kantonrechter, een behandelend arts of een andere zorgverlener.

Zolang er geen centraal register voor levenstestamenten is zal alleen de notaris bij wie het levenstestament is opgemaakt desgevraagd de informatie aan een belanghebbende kunnen verstrekken.

6. Kan ik ook weer van een levenstestament af?

U kunt uw levenstestament altijd geheel of gedeeltelijk herroepen, behalve als u inmiddels wilsonbekwaam bent. Door middel van een zogenaamde herroeping trekt u de verleende volmacht geheel of gedeeltelijk in. In verband met de rechtszekerheid moet herroeping ook bij notariële akte plaatsvinden.

Eric Greup is notaris en onder meer gespecialiseerd in nalatenschappen. Eric is verbonden aan notariskantoor Jansen & Partner.