Welke rechten en plichten heb ik als ambtenaar?

Aan een ambtenaar worden in het algemeen strengere eisen gesteld waar het gaat om correct gedrag in vergelijking met een ‘normale’ werknemer. Men zegt ook wel dat een ambtenaar een voorbeeldfunctie vervult. Als u ambtenaar bent, worden er aan u dan ook hoge eisen gesteld waar het gaat om integriteit.

Een aantal bijzondere verplichtingen die in het algemeen voor ambtenaren gelden zijn bijvoorbeeld:

• De verplichting om een eed of belofte af te leggen.
• De verplichting tot geheimhouding van informatie die de ambtenaar in het kader van zijn functie bekend geworden is.
• Het verbod om giften van derden aan te nemen.
• De verplichting om eventuele nevenwerkzaamheden te melden.
• Het verbod om nevenwerkzaamheden te verrichten als daardoor de goede vervulling van zijn functie of het goede functioneren van de openbare dienst in gevaar komt.
• De verplichting om de uit zijn functie voortvloeiende plichten nauwgezet en ijverig te vervullen en zich te gedragen zoals een ‘goed ambtenaar’ betaamt. Het schenden van deze verplichting leidt tot plichtsverzuim.
• De verplichting om eventueel dienstkleding te dragen en rekening te houden met eventuele huisregels.

Een ander groot verschil tussen de ambtenarenstatus en de status van ‘gewone’ werknemer is dat de ambtenarenwerkgever eenzijdig besluiten kan nemen met betrekking tot de positie en de werkzaamheden van een ambtenaar.

Zo kan een ambtenaar bijvoorbeeld verplicht worden om ‘in verband met het dienstbelang’ een andere functie te gaan vervullen. Het zal dan wel moeten gaan om een passende functie, maar toch. Als u het als ambtenaar niet eens bent met een besluit kunt u hiertegen officieel bezwaar maken. Voor een dergelijk bezwaar gelden specifieke regels.

Bijzondere integriteitseisen ambtenaar
Als ambtenaar worden aan u hoge eisen gesteld waar het gaat om integriteit. In de afgelopen jaren is integriteit een veelbesproken onderwerp. Dit heeft geleid tot een aantal gedragscodes, waaronder de Modelgedragscode Integriteit Sector Rijk. Hierin is uitgewerkt aan welke normen en waarden een ambtenaar zich dient te houden.

Ook heeft een ambtenaar de mogelijkheid om bepaalde misstanden te melden en aan de kaak te stellen. Hiervoor zijn zogenaamde klokkenluidersregelingen in het leven geroepen. Voor de Rijksoverheid en de politie geldt vanaf 1 januari 2010 een nieuwe klokkenluidersregeling. Voor Defensiepersoneel zijn vanaf 1 januari 2011 vergelijkbare regels opgenomen in de rechtspositiereglementen BARD en AMAR.