De voorgeleiding aan de rechter-commissaris in de praktijk

Nadat u in verzekering bent gesteld, informeert uw advocaat of u voorgeleid gaat worden. Uw advocaat heeft hier een actieve rol in. U hoort meestal pas op de dag zelf dat u voorgeleid gaat worden. Deze voorgeleiding vindt plaats op het zogenaamde kabinet van de rechter-commissaris. Dit is in feite het kantoor van de rechter-commissaris in de rechtbank.

U wordt door justitie vervoerd van de plek waar u vastzit naar het kabinet van de rechter-commissaris. Voorafgaand aan de voorgeleiding zal uw advocaat een kopie krijgen van het voorgeleidingsverbaal. Dit is het dossier van uw zaak zoals dat op dat moment voorhanden is.

De voorgeleiding kan om twee redenen plaatsvinden:

1. U zit inmiddels 3 dagen en 18 uur vast. In de wet is vastgelegd dat er dan een rechterlijke toetsing moet plaatsvinden. Deze rechter (de rechter-commissaris) toets dan of u terecht door de officier van justitie in verzekering bent gesteld en of aan alle regels voldaan is.
2. De officier van justitie vindt dat u nog langer moet blijven vastzitten en vraagt (in vaktaal: vordert) aan de rechter-commissaris of u nog langer mag worden vastgehouden (in vaktaal: of u in bewaring mag worden gesteld).

Als de officier van justitie inderdaad vindt dat u nog langer vast moet blijven, dan ontvangt uw advocaat naast het voorgeleidingsverbaal ook een kopie van de vordering bewaring. Dit is het document waarin de officier van justitie aangeeft waarom u naar zijn mening nog langer vast moet blijven.

Aan de hand van het zaaksdossier kan uw advocaat controleren of uw aanhouding en de inverzekeringstelling rechtmatig is geweest. Als de officier van justitie u nog langer wil vasthouden (hij vordert dan de bewaring), zal uw advocaat ook nagaan of er sprake is van ‘ernstige bezwaren en gronden’.

Het zaaksdossier vormt samen uw verhaal tijdens de piketontmoeting met uw advocaat is de informatie op basis waarvan uw advocaat het woord doet. Mocht het zaaksdossier hier aanleiding toe geven dan kan uw advocaat nog het een en ander met u willen bespreken. Soms is er een speciale gelegenheid om nog even met u te overleggen. Dit is per rechtbank verschillend.

Ook kan uw advocaat de rechter-commissaris voorafgaand aan het verhoor vragen of hij u nog even onder vier ogen (en de ogen van de parketwachters) mag spreken. De rechter-commissaris en de griffier verlaten dan even de verhoorkamer. De parketpolitie blijft overigens wel zitten.

De rechter-commissaris, de griffier en uw advocaat zitten in hun gewone kleding. Geen van allen heeft een toga aan. De rechter-commissaris zal beginnen met het controleren van uw persoonsgegevens. Daarna zal hij u vragen stellen over uw eventuele betrokkenheid bij het strafbare feit.

Hoewel hij verklaringen uit het zaaksdossier aan u kan voorleggen gaat het bij de rechter-commissaris niet om de inhoudelijke behandeling van de zaak, maar puur om de vraag of er voldoende ernstige bezwaren en gronden aanwezig zijn om u wel of niet in bewaring te stellen.

Nadat de vragen zijn gesteld, typt de griffier uw verklaring uit en leest deze voor. Als u akkoord gaat met de inhoud ervan, dan ondertekend u de verklaring. Deze verklaring heeft officieel ‘het proces-verbaal van verhoor van verdachte van inbewaringstelling’.

Uw advocaat kan een schorsingsverzoek indienen

Uw advocaat krijgt ook het woord. Hij kan aanvoeren dat er onvoldoende reden is om u in bewaring te stellen. Ook kan uw advocaat een zogenaamd schorsingsverzoek indienen. Als dit gehonoreerd wordt, wordt u formeel wel in bewaring gesteld, maar wordt deze bewaring gelijk weer geschorst.

U komt dan dus feitelijk op vrije voeten. Maar aan de schorsing kunnen bepaalde voorwaarden worden gesteld. Als u deze voorwaarden niet nakomt, wordt u opnieuw in voorlopige hechtenis geplaatst.

Uw advocaat zal een eventueel schorsingsverzoek laten afhangen van uw persoonlijke omstandigheden:

• Is de kans groot dat u uw baan verliest als u nog langer vast moet zitten?
• Mist u een examen of tentamen?
• Moet u zorgen voor een ziek familielid?
• Bent u zelf of is uw partner zwanger?
• Gaat u trouwen?
• Bent u (zeer) oud?

Veel voorkomende schorsingsvoorwaarden zijn:

• U mag zich niet schuldig maken aan een strafbaar feit
• U krijgt een contactverbod met het slachtoffer/aangever
• U moet zich houden aan aanwijzingen van de reclassering
• U moet medewerking verlenen aan het opstellen van een rapportage over uw psychische gesteldheid
• U betaalt een borgsom

Bij een schorsingsverzoek zal de rechter-commissaris uw persoonlijke belangen afwegen tegen het belang van de gemeenschap om u langer vast te houden. In het algemeen geldt hoe ernstiger het feit des te kleiner de kans dat een schorsingsverzoek wordt ingewilligd.

Een voorbeeld.

Johan is 21 jaar oud en woont nog met 2 zusjes en 1 broertje bij zijn moeder. Johan volgt de opleiding eerste motorfietstechnicus BBL niveau 3. Dit gaat Johan erg goed af. Johan is geen ruziezoeker, maar heeft wel een zwakte en dat is het kaartspel. Johan houdt van het gevoel van winnen, maar verliest helaas ook vaak.

Thuis hebben ze het niet breed. Johan moet zien rond te komen van zijn bijbaantje als vakkenvuller bij de supermarkt bij hem in de buurt. Om een extra zakcentje te verdienen, koopt Johan brommers op die hij opknapt en vervolgens weer door verkoopt. Johan rijdt de opgeknapte brommer naar zijn nieuwe eigenaar, maar wordt door de politie van de weg gehaald bij een algemene verkeerscontrole.

De brommer blijkt bij natrekking als gestolen te boek te staan. Dit is niet de eerste keer dat Johan wordt betrapt met gestolen goederen. Johan moet mee naar het bureau op verdenking van heling.

De officier van justitie wil Johan langer vasthouden. Er zijn in de buurt waar Johan woont veel aangiftes gedaan van diefstal van scooters en brommers. Misschien dat Johan daar ook wel meer van weet. Het is immers niet de eerste keer dat Johan met gestolen waar wordt gepakt.

Johan heeft tegen zijn piketadvocaat verteld dat hij weet dat hij een risico neemt met het opkopen en verkopen van brommers en scooters en dat hij eigenlijk nooit aan de verkoper vraagt hoe hij aan de brommer gekomen is. Johan vertelt ook dat hij de oudste zoon is thuis en de zorg heeft voor zijn zusjes en broertje nu zijn moeder moet herstellen van een chemokuur.

Johan brengt zijn zusjes en broertje iedere dag naar school en zorgt voor het eten en het huishouden. De advocaat van Johan doet een schorsingsverzoek, gelet op de persoonlijke omstandigheden van Johan.

De rechter-commissaris komt na een belangenafweging tot het oordeel dat Johan thuis hard nodig is en ziet daarin redenen om Johan het schorsingsverzoek te honoreren.

In plaats van een schorsingsverzoek kan uw advocaat ook een opheffingsverzoek doen als niet te verwachten valt dat uw uiteindelijk opgelegde straf een onvoorwaardelijke gevangenisstraf is van langere duur dan uw voorlopige hechtenis.

Nadat uw advocaat heeft gesproken zal de rechter-commissaris vragen of u nog wat wilt toevoegen aan hetgeen gezegd is. Direct daarna zal de rechter-commissaris met zijn beslissing komen.

Duur van de bewaring: maximaal 14 dagen

Als de rechter-commissaris u in bewaring stelt, doet hij dit voor maximaal 14 dagen. Tegen deze beslissing kunt u geen bezwaar of beroep instellen. Als de rechter-commissaris overigens in uw voordeel beslist (u wordt op vrije voeten gesteld), kan de officier van justitie hiertegen wel in beroep gaan.

De hele voorgeleiding duur in het algemeen ca. 20 minuten.

Als u in bewaring wordt gesteld, dan geeft de parketpolitie u in het algemeen aan naar welke gevangenis (penitentiaire inrichting of huis van bewaring) u wordt gebracht.