Wat is de rol van een deskundige in een strafzaak?

De rechter(-commissaris) kan zelf of op verzoek van de officier van justitie of de verdachte een of meer deskundigen te benoemen die als taak hebben om de rechter voor te lichten, bij te staan en, indien nodig, een onderzoek in te stellen.

De deskundige moet daar schriftelijk verslag van uitbrengen. Bij zijn benoeming als deskundige wordt vermeld van zijn opdracht is en binnen welke termijn het verslag af moet zijn. De verslagen en rapporten van de deskundige zijn vaak op hun beurt weer bruikbaar als bewijsmiddel.

De deskundige is na zijn benoeming verplicht om mee te werken. Het is zelfs mogelijk om de deskundige hiervoor te dagvaarden.

Bij een deskundige kunt u denken aan bijvoorbeeld:

• Een gedragsdeskundige, een psycholoog of psychiater die een rapport opmaakt omtrent uw psychische gesteldheid.
• Een telecomdeskundige, die iets kan verklaren over paallocaties als de telefoon die op uw naam staat is gesignaleerd in de buurt van de plaats van het misdrijf.
• Een spraakonderzoekdeskundige, die kan nader onderzoeken of de stem op de tapgesprekken ook daadwerkelijk uw stem zijn.

Een voorbeeld.

Freek wordt verdacht van heling van een TOMTOM. Freek ontkent elke betrokkenheid. De politie heeft zijn telefoon getapt. Uit een gesprek blijkt dat iemand een TOMTOM aanbiedt voor 75 euro aan een andere persoon. Het gesprek is gevoerd zo blijkt uit het onderzoek, met een telefoon die op naam staat van Freek.

Freek heeft al bij de politie al verklaard dat hij het niet zo nauw neemt met zijn telefoon. Hij laat er vaak vrienden mee bellen. Ook woont hij in een studentenhuis met nog 3 huisgenoten die ook regelmatig bellen met het toestel van Freek.

Op verzoek van de advocaat van Freek wordt er een spraakonderzoekdeskundige aangesteld.

Freek zijn stem wordt opgenomen aan de hand van een aantal testjes (een stukje voorlezen, een stukje vrij uit praten etc). Die opname wordt vergeleken met de tapgesprekken. Hieruit volgt dat Freek nooit het tapgesprek kan hebben gevoerd.

Naast het tapgesprek is er geen ander bewijs waaruit zou blijken dat Freek de dader is. Freek wordt vrijgesproken door de politierechter.

Als u verdachte bent dan mag u een aanbeveling doen voor personen die de rechter(-commissaris) als deskundige gaat benoemen.

Suggestie voor een deskundige

Als de officier van justitie het verzoek aan de rechter doet om een deskundige te benoemen en dit verzoek wordt afgewezen, dan kan de officier van justitie tegen deze beslissing in hoger beroep gaan.

Als verdachte heeft u dat recht niet, als uw verzoek om een bepaalde deskundige te benoemen wordt afgewezen. Wel kunt u als verdachte een bezwaarschrift tegen deze beslissing indienen. Dit bezwaarschrift wordt dan behandeld door de raadkamer van de rechtbank.

De uitslag van het onderzoek van de deskundige

De officier van justitie wordt in alle gevallen van zowel de opdracht als de uitslag van het onderzoek in kennis gesteld. Ook als verdachte wordt u schriftelijk in kennis gesteld van de opdracht en de uitslag. Soms wordt u dit als verdachte niet gelijk, maar later medegedeeld.

Zodra het gerechtelijk vooronderzoek gesloten is, moet u in elk geval geïnformeerd worden over de opdracht en de uitslag van het deskundigenonderzoek.

U heeft als verdachte met uw advocaat in principe het recht om het onderzoek bij te wonen. Dit recht heeft ook de officier van justitie.

De voorkeursdeskundige

Als de rechter een deskundige heeft benoemd, heeft u als verdachte het recht om ook van uw kant een deskundige aan te wijzen die het onderzoek ook bijwoont. Dit noemt men ook wel de zogenaamde voorkeursdeskundige.

Deze voorkeursdeskundige zal evenals de oorspronkelijk aangewezen deskundige worden beëdigd. De overheid betaalt de kosten van deze deskundige, maar de aanwijzing van de deskundige door de verdachte mag geen vertraging van het onderzoek als gevolg hebben.

De rechter kan ook weigeren om de aangewezen deskundige toe te laten tot het onderzoek. Dit kan bijvoorbeeld bij personen met een slechte reputatie of naamsbekendheid of in wiens deskundigheid geen vertrouwen bestaat.

Recht op contra-expertise

Als u als verdachte de uitslag van het deskundigenonderzoek ontvangen heeft, heeft u recht op een zogenaamde contra-expertise. Dit is het recht om de uitslag te betwisten door middel van een tegenonderzoek. Het recht op contra-expertise bestaat ook als een door u aangewezen voorkeursdeskundige bij het onderzoek aanwezig was.

Het gerechtelijk vooronderzoek mag niet door het tegenonderzoek onnodig worden vertraagd. Niet alleen moet het oorspronkelijke verslag of rapport ter beschikking worden gesteld voor het tegenonderzoek. Ook eventuele onderzoeksobjecten moeten voor de deskundige die het tegenonderzoek doet beschikbaar zijn.

Als u niet in staat wordt gesteld om een contra-expertise uit te laten voeren, kan dit tot gevolg hebben dat het eerdere deskundigenonderzoek als onrechtmatig verkregen bewijs wordt aangemerkt en geen rol meer in uw strafproces mag spelen.