Contact met een (piket)advocaat in de eerste fase van een strafzaak

U komt meestal voor het eerst met uw (piket)advocaat in contact als u door de politie voorafgaand aan het eerste verhoor in de gelegenheid wordt gesteld om contact te hebben met een advocaat.

De piketregeling is eigenlijk een soort samenwerkingsverband van een groot aantal advocaten die bij toerbeurt ‘dienst hebben’ en oproepbaar zijn op het moment dat een verdachte behoefte heeft aan rechtsbijstand.

U hoeft niet zelf voor uw piketadvocaat te zorgen. Het systeem van de piketregeling treedt automatisch in werking op het moment dat u wordt opgehouden voor verhoor door de politie dan wel als wanneer u door de (hulp)officier van justitie in verzekering bent gesteld. Deze (hulp)officier van justitie doet melding van uw inverzekeringstelling bij de zogenaamd piketcentrale van de Raad voor Rechtsbijstand.

De piketcentrale geeft deze melding door aan een piketadvocaat die op dat moment dienst heeft. Alle ingeschreven piketadvocaten hebben bij toerbeurt dienst, ook in de weekenden. Volgens de piketregeling begint het optreden van de piketadvocaat bij de melding die hij of zij via de piketcentrale ontvangt en eindigt de bijstand van de piketadvocaat in principe op het moment dat u weer vrijgelaten wordt of na afloop van de periode van inverzekeringstelling.

Schematisch ziet deze eerste fase van het strafproces (piketfase) er als volgt uit:

Wat gebeurt er?	Hoe lang duurt dit?
U wordt getransporteerd naar plaats van verhoor	afhankelijk van situatie
Piketfase start: consultatierecht
U wordt opgehouden voor verhoor	maximaal 15 uur
U wordt inverzekering gesteld	maximaal 3 dagen
U wordt voorgeleid aan de rechter-commissaris	uiterlijk 3 dagen en 15 uur na aanhouding
Uw inverzekeringstelling kan verlengd worden	maximaal 3 dagen
Einde piketfase

De (piket)advocaat kan u dus komen bezoeken voorafgaand aan het eerste verhoor door de politie in het kader van uw recht op consultatie. Als u hier afstand van doet, dan zult u pas weer recht hebben op een advocaat op het moment dat u inverzekering gesteld wordt.

 Op dat moment heeft de advocaat nog geen enkele informatie over uw zaak. Via de piketmelding wordt de advocaat alleen gemeld van welk strafbaar feit u verdacht wordt.

Piketadvocaat beschikt eerst nog over weinig informatie

Een kopie van door u eventueel afgelegde verklaringen of van verklaringen van eventuele getuigen krijgt uw (piket)advocaat in dit stadium dus niet.

Ook is de piketadvocaat na de piketmelding nog helemaal niet op de hoogte van de stand van zaken van het onderzoek. U bent voor uw advocaat, naast eventuele informatie beknopte informatie van de recherche, dus de enige bron van informatie op dat moment.

Een kopie van het dossier van uw zaak krijgt de advocaat vaak pas op een later moment, meestal als u wordt voorgeleid aan de rechter-commissaris.

Advocaat heeft beroepsgeheim

Vaak kent u de piketadvocaat die aan u is toegewezen niet. Misschien bent u nog nooit eerder met het strafrecht in aanraking geweest en heeft u geen enkel vertrouwen in de persoon die voor u zit.

Bedenk dat de piketadvocaat aan uw kant staat en dat u hem of haar kunt vertrouwen.

De piketadvocaat zal u voorlichten over zijn rol in deze eerste fase van een strafzaak, de zogenaamde piketfase. De piketadvocaat is er om u te verdedigen. U kunt vrijuit met hem spreken over uw aanhouding, de strafbare feiten waarvan u verdacht wordt en uw persoonlijke omstandigheden.

Uw advocaat heeft een beroepsgeheim en zal dus alles wat u tegen hem of haar zegt dat verband houdt met uw strafzaak geheim houden.

Uw advocaat kan ook als getuige worden opgeroepen om iets over u of het zaaksdossier te verklaren. Uw advocaat hoeft de vragen anders dan andere getuige niet te beantwoorden. Hij kan zich beroepen op zijn geheimhoudingsplicht.

Advocaten hebben dan ook een zogenaamd verschoningsrecht. Op basis van dit verschoningsrecht heeft uw advocaat het recht om te weigeren om antwoord te geven op vragen die door een rechter(-commissaris) aan hem of haar worden gesteld. Dit geldt overigens alleen voor de feiten en omstandigheden die uw advocaat in zijn functie als advocaat te weten is gekomen.

In deze piketfase zal de piketadvocaat u informeren over de periode dat u nog langer kunt worden vastgehouden.

Hij zal u vertellen op welke momenten een rechter(-commissaris) bij deze voorfase betrokken wordt om te toetsen of er voldoende reden is om u nog langer vast te houden. De politie kan niet zomaar zelf besluiten om u een langer periode vast te houden.

Hoe langer politie en justitie u willen vasthouden, des te strenger is in feite de toetsing door een rechter(-commissaris). Na de piketfase zou het kunnen zijn dat justitie u ‘in voorlopige hechtenis’ wil houden. Dit is een verzamelbegrip voor verschillende perioden:

• de bewaring (maximaal 14 dagen)
• de gevanghouding/gevangneming (maximaal 3x 30 dagen)

Hieronder ziet u in een schema de eerste fase van het strafproces (de piketfase) en de eventueel daaropvolgende fase (de voorlopige hechtenis)

Neem uw piketadvocaat in vertrouwen

Het eerste advies baseert uw piketadvocaat op de informatie die hij van u heeft gehoord. U kunt de kwaliteit van de adviezen van uw piketadvocaat zelf beïnvloeden door wel of niet open en eerlijk met uw piketadvocaat te spreken.

Een voorbeeld.

U wordt verdacht van fietsendiefstal. U vertelt uw advocaat dat dit de allereerste keer is dat u met politie en justitie in aanraking bent gekomen. Vervolgens vraagt u uw piketadvocaat of hij verwacht dat u na de periode van inverzekeringstelling nog langer wordt vastgehouden.

Uw piketadvocaat gaat af op uw informatie en zegt dat de kans groot is dat u na de duur van de inverzekeringstelling (drie dagen, die eenmaal met drie dagen verlengd kan worden) weer naar huis mag.

U verzwijgt echter tegen uw piketadvocaat dat u in het afgelopen jaar al drie keer eerder bent veroordeeld voor verschillende diefstallen. Had de piketadvocaat dit geweten, dan had hij u verteld dat u er ernstig rekening mee zou moeten houden dat u zou worden voorgeleid.

Wees dus zo volledig mogelijk tegen uw piketadvocaat. Vertel uw piketadvocaat in elk geval altijd wat u verklaard heeft tegen de politie, los van het feit of dit de waarheid is.

Als u uw piketadvocaat niet alle informatie geeft die van belang kan zijn, kan dit uw zaak ernstig schaden.

De piketfase eindigt officieel op het moment dat u wordt vrijgelaten of na afloop van de periode van inverzekeringstelling of na de voorgeleiding bij de rechter-commissaris. Deze rechter-commissaris toetst of er voldoende reden is om u nog langer vast te houden.

Ook na afloop van deze piketfase kan uw piketadvocaat u natuurlijk ook tijdens het verdere verloop van de strafprocedure (voorlopige hechtenis, strafzaak bij de rechter, eventueel hoger beroep en cassatie) bijstaan.