De informatieverplichting van de arts

Als patiënt heeft u recht op duidelijkheid over uw behandeling. De arts is verplicht om u hierover goed te informeren. Een behandeling die plaatsvindt zonder dat u daar goed over bent geïnformeerd, wordt geacht zonder uw toestemming te hebben plaatsgevonden.

In vaktaal spreekt men van informed consent: het gaat dus niet alleen om uw toestemming (consent) hebt gegeven, maar ook over de vraag of u voldoende geïnformeerd (informed) was om deze toestemming te kunnen geven.

Als de risico’s van een bepaalde behandeling hoger zijn, worden er aan de informatieplicht van de arts ook zwaardere eisen gesteld. Maar de arts hoeft u natuurlijk ook weer niet te waarschuwen tegen ieder denkbaar risico. Een rechter zal toetsen wat van een redelijk bekwaam en redelijk handelende arts verwacht mocht worden.

Er is één speciale situatie waarbij de arts u bewust informatie mag onthouden, namelijk hij meent dat het verstrekken van bepaalde informatie ernstig nadeel voor de patiënt zal opleveren. In vaktaal spreekt met dan van de therapeutische exceptie.

U moet daarbij denken aan de situatie dat u als patiënt door bepaalde informatie in een ernstige psychische crisis kunt raken, met het risico op zelfdoding.

Wat nu als er zich na een medische ingreep op zich niet-verwijtbare complicaties voordoen waarvoor de arts u niet of onvoldoende geïnformeerd heeft? Het is dan de vraag wat u gedaan zou hebben als de arts u wél voldoende had gewaarschuwd. Zou u van de ingreep of behandeling hebben afgezien of zou u toch hebben ingestemd en de risico’s voor lief hebben genomen?

De rechter hanteert in dit soort gevallen vaak de vuistregel dat u als patiënt aannemelijk moet maken en/of moet bewijzen dat u als redelijk handelend patiënt en/of om redenen van persoonlijke aard niet voor de behandeling zou hebben gekozen.

Een voorbeeld.

Mevrouw De Haan ondergaat een faceliftoperatie. Haar is niet verteld dat er een kleine kans bestaat dat bij een faceliftoperatie de aangezichtszenuw beschadigd raakt. De aangezichtszenuw stuurt de spieren in het gezicht aan. Bij beschadiging raken die spieren verlamd. Helaas gaat het bij mevrouw De Haan fout: de linker aangezichtszenuw raakt beschadigd.

Het is niet aannemelijk dat de plastische chirurg tijdens de operatie een fout heeft gemaakt, maar het staat wel vast dat hij mevrouw De Haan onvoldoende heeft gewezen op het risico zoals dat is ingetreden. Mevrouw De Haan stelt de chirurg aansprakelijk en start een gerechtelijke procedure.

De chirurg stelt zich op het standpunt dat mevrouw De Haan toch wel zou hebben ingestemd met de operatie, maar de rechter verwerpt dat omdat mevrouw De Haan aannemelijk kon maken dat zij van de operatie zou hebben afgezien.

Die was medisch immers niet noodzakelijk, terwijl een gezichtsverlamming zeer ingrijpend is. Mevrouw De Haan wist dat ook uit eigen ervaring. Haar eigen moeder had eraan geleden.