Wat is executoriaal beslag?

Bij beslag wordt ook wel een onderscheid gemaakt tussen conservatoir en executoriaal beslag. Conservatoir beslag is in de praktijk beslag dat gelegd wordt voorafgaand of tijdens een gerechtelijke procedure. Is de procedure afgerond en wil de tegenpartij nog steeds niet betalen, dan spreekt met van executoriaal beslag.

Executoriaal beslag

Het woord ‘executoriaal’ is afgeleid van ‘executeren’ dat ook wel ‘ten uitvoer leggen’ betekent. Bij executoriaal beslag is er in het algemeen al een gerechtelijke procedure gevoerd, maar weigert de schuldenaar, ondanks een vonnis, nog steeds te betalen.

In dat geval kan het vonnis ‘ten uitvoer gelegd worden’ en kan een deurwaarder met dit vonnis in de hand overgaan tot executoriaal beslag. Dit beslag is er dus echt op gericht om bijvoorbeeld over te gaan tot de verkoop van de goederen. De rechter heeft immers al geoordeeld dat de schuldenaar tot betaling moet overgaan.

Executoriale titel

Een deurwaarder kan alleen overgaan tot executoriaal beslag als hij beschikt over een zogenaamde executoriale titel. Meestal is dit een vonnis of een beschikking van de rechtbank. Maar ook een dwangbevel van bijvoorbeeld een gemeente of van de Officier van Justitie (denk aan bekeuringen) is een executoriale titel.

Bovenaan een executoriale titel staan altijd de woorden ‘In naam der Koning’. Staat dit niet boven het betreffende document, dan is het dus geen executoriale titel en mag de deurwaarder dus geen executoriaal beslag leggen en tot eventuele verkoop van de goederen overgaan.

Voordat een deurwaarder tot executoriaal beslag mag overgaan, moet hij de executoriale titel (meestal dus een vonnis van de rechtbank) officieel aan de veroordeelde partij uitreiken. Dit uitreiken noemt men officieel ook wel ‘betekenen’.

Deze betekening wil niet zeggen dat de deurwaarder de executoriale titel in persoon aan de veroordeelde partij moet overhandigen, het achterlaten van (een kopie van) de executoriale titel bij de woning van de veroordeelde is ook voldoende.

Met deze betekening wordt de veroordeelde partij het bevel gegeven om binnen een laatste korte termijn aan de inhoud van het vonnis te voldoen. Deze korte termijn (meestal twee of drie dagen) noemt men ook wel de beveltermijn.

Wanneer de veroordeelde niet binnen de door de deurwaarder gestelde beveltermijn overgaat tot wat er in het vonnis staat (meestal het verrichten van een betaling), dan kan de deurwaarder beslag leggen op alles van de veroordeelde bezit. Dat kan dus zijn een auto, een inboedel, een huis, bankrekeningen, etc.

Soms is een zaak zo dringend, dat de deurwaarder de rechtbank kan vragen om de beveltermijn niet af te hoeven wachten om beslagmaatregelen te nemen.

Een voorbeeld.

Remko heeft een gerechtelijke procedure gevoerd tegen Viktor. De rechter heeft uiteindelijk in een vonnis vastgelegd dat Viktor een bedrag van ruim 100.000 euro aan Remko moet betalen. Viktor staat op het punt om naar het buitenland te vertrekken met zijn twintig meter lange motorjacht dat in de haven van Dordrecht ligt.

Via een deurwaarder heeft Remko het vonnis aan Viktor laten betekenen. Daarbij heeft Viktor het bevel gekregen om binnen twee dagen te betalen, bij gebreke waarvan beslag gelegd zal worden. De twee dagen zijn nog niet voorbij, maar het ziet er naar uit dat Viktor nu echt naar het buitenland gaat vertrekken.

De deurwaarder neemt contact op met de rechtbank in Dordrecht en legt uit dat als hij de beveltermijn af moet wachten, Viktor waarschijnlijk al naar het buitenland vertrokken is.

De rechter geeft de deurwaarder mondeling toestemming om in afwijking van de wettelijke beveltermijn direct beslag te mogen leggen op het motorjacht. Net voordat Viktor de haven van Dordrecht wil verlaten, weet de deurwaarder het beslag te leggen.

Overgang van conservatoir naar executoriaal beslag

Bij conservatoir beslag worden bepaalde goederen als het ware veiliggesteld totdat de rechter door middel van een vonnis een definitieve uitspraak heeft gedaan over het geschil tussen de schuldenaar en de schuldeiser. Het vonnis kan natuurlijk goed of slecht uitvallen voor beide partijen:

• Als de rechter van oordeel is dat de schuldenaar eigenlijk geen geld (of iets anders) verschuldigd is aan de schuldeiser (tevens degene die het conservatoire beslag gelegd heeft), dan zal de rechter dat in een vonnis vermelden. Het conservatoire beslag van de eisende partij komt met dit vonnis automatisch te vervallen.
• Als de rechter het met de eisende partij eens is en in het vonnis vermeld dat de schuldenaar een bepaald bedrag moet betalen (of een bepaalde handeling moet verrichten), dan gaat het conservatoire beslag automatisch over in een executoriaal beslag. Dat wil zeggen dat de deurwaarder dan ook echt kan overgaan tot bijvoorbeeld de verkoop van de in beslag genomen zaken.

Een voorbeeld.

Joris heeft een vordering op Jeroen. Jeroen heeft geen baan, geen geld, geen auto, maar wel een huis waar geen hypotheek op zit. Jeroen betaalt de vordering niet en zegt dat hij van plan is om naar het buitenland te gaan. Joris ziet bovendien dat Jeroen zijn huis te koop heeft gezet.

Joris vreest nu dat Jeroen snel zijn huis gaat verkopen en naar het buitenland zal vertrekken zonder de vordering van Joris te betalen. Het enige dat nog waarde heeft én van Jeroen is, is het huis. Het huis is dan dus het enige waarmee Jeroen nog ‘verhaal biedt’ voor de vordering van Joris.

Er moet snel gehandeld worden. Een procedure bij de rechtbank duurt vrij lang en ondertussen kan Jeroen zijn huis al lang verkocht hebben. Wat nu? Joris gaat naar een advocaat en die weet een oplossing.

De advocaat dient een verzoekschrift in bij de rechtbank waarin hij verzoekt om voorafgaande aan de procedure al beslag te mogen leggen op het huis van Jeroen. Omdat de advocaat stelt dat er gegronde vrees bestaat dat Jeroen de vordering niet aan Joris zal voldoen, en het huis de enige zekerheid vormt voor het verhaal voor de vordering van Joris, geeft de rechter aan Joris toestemming om conservatoir beslag te leggen op het huis van Jeroen.

Jeroen weet dus nog van niets als de deurwaarder ineens beslag legt op zijn huis. Deze beslaglegging voorkomt dat Jeroen zijn huis kan overdragen aan een koper waarmee Joris geen verhaal meer zou hebben en achter het net zou vissen.

Na twee weken ontvangt Jeroen de dagvaarding. Omdat Jeroen weet dat Joris de procedure gaat winnen, voert hij in de procedure geen verweer. De rechter wijst de vordering dan ook bij verstek toe. De rechtbank stuurt het vonnis naar de advocaat, die het op zijn beurt doorstuurt naar de deurwaarder.

De deurwaarder bezorgd het vonnis (in vaktaal: hij betekent het vonnis) bij Jeroen en meldt Jeroen daarbij officieel dat het conservatoire beslag overgaat in een executoriaal beslag. Verder krijgt Jeroen van de deurwaarder het bevel om binnen twee dagen de gehele vordering te voldoen.

Als Jeroen nu nog steeds blijft weigeren om de vordering van Joris te voldoen, kan de deurwaarder een notaris verzoeken om de woning openbaar te gaan verkopen.