Hoe zit het precies met partneralimentatie?

Berekening van alimentatie

Op het moment dat u of uw ex-partner onvoldoende inkomsten heeft om in het levensonderhoud te kunnen voorzien en hij deze inkomsten in redelijkheid ook niet kan verwerven, zal de rechter beoordelen of u en hoeveel alimentatie er moet worden betaald. De rechter zal bij de vraag of iemand wel of niet in zijn of haar levensonderhoud kan voorzien niet alleen maar naar het inkomen van de partij de alimentatie verzoekt kijken. De rechter zal ook aanknopen bij de welstand van partijen tijdens het huwelijk.

Het berekenen van de behoefte, draagkracht en de juiste alimentatie is vrij ingewikkeld. U kunt hiervoor het beste contact opnemen met een in echtscheidingen gespecialiseerde mediator. Hij of zij kan u precies vertellen met welke inkomsten en uitgaven in uw specifieke geval rekening gehouden zal worden.

Een voorbeeld
De vrouw verdient 4.000 euro per maand tijdens het huwelijk, de man verdient 25.000 euro per maand tijdens het huwelijk. De vrouw kan in haar levensonderhoud voorzien, maar zal toch behoefte kunnen hebben aan een alimentatiebedrag, omdat zij er in welstand op achteruit gaat als zij van haar inkomen van 4.000 euro per maand moet rondkomen.

Om de hoogte van de partneralimentatie vast te stellen, doorloopt de rechter de volgende stappen:

Wat was het netto gezinsinkomen tijdens het huwelijk?
De partner die behoefte heeft aan alimentatie heeft in principe recht op 60% van het netto gezinsinkomen zoals dat gold tijdens het huwelijk. Er wordt dus gekeken naar de financiële welstand van partijen tijdens het huwelijk. Aangezien leven in gezinsverband goedkoper is dan als alleenstaande, neemt de rechter aan dat 60% van het netto gezinsinkomen voldoende is om op hetzelfde welstandsniveau te blijven. Dit betekent niet dat de partij die alimentatie moet voldoen, uiteindelijk slechts 40% van het netto gezinsinkomen te besteden heeft na de echtscheiding. Bij de volgens stap zal de rechter moeten vaststellen in hoeverre de partij die alimentatie moet betalen ook daadwerkelijk in staat is om aan deze norm te voldoen.
Kan de betalende partner deze norm ook daadwerkelijk betalen? Het gaat bij het beantwoorden van deze vraag om de zogenaamde draagkracht van de alimentatieplichtige.

Een voorbeeld
Pieter en Manon zijn gescheiden. Het netto gezinsinkomen tijdens het huwelijk van Pieter en Manon bedroeg 1.800 euro per maand. Manon wil alimentatie van Pieter. Volgens de hoofdregel zou Manon in elk geval over een bedrag van 1.080 euro (60% van 1.800 euro) netto per maand moeten beschikken.

Manon werkt parttime en verdient 700 euro netto per maand. De alimentatiebehoefte van Manon is dan 380 euro netto per maand.

Op het moment dat de rechter de behoefte van Manon (380 euro netto per maand) gaat de rechter kijken of dit bedrag ook daadwerkelijk door Pieter betaald moet worden. In elk geval hoeft Pieter nooit meer te betalen dan de behoeft die voor Manon is vastgesteld. Wel is het mogelijk dat het inkomen van Pieter (onder aftrek van bepaalde kosten) zo laag is, dat Pieter niet in staat moet worden geacht om 380 euro netto per maand te betalen. De rechter zal de alimentatie in dat geval op een lager bedrag vaststellen, ook al is de financiële behoefte van Manon hoger.

Hoe wordt de draagkracht bepaald?

Van degene die de alimentatie moet betalen (in de praktijk is dit vaak de man), wordt beoordeeld wat zijn draagkracht is. Voor het bereken van deze draagkracht wordt in eerste instantie gekeken naar het inkomen van de alimentatieplichtige. Maar op dit inkomen mogen bepaalde kosten in mindering worden gebracht, denk aan woonlasten en ziektekosten.

Om ervoor te zorgen dat het berekenen van de draagkracht bij alle rechtbanken in Nederland op dezelfde manier plaatsvindt, is er een landelijke richtlijn gemaakt. Deze richtlijn is bekend onder de naam: de Tremanormen.

In de Tremanormen staat vermeld naar welke inkomsten en kosten moet worden gekeken bij het bepalen van de draagkracht van de partner die de alimentatie moet gaan betalen. Niet alle lasten worden automatisch in mindering op de draagkracht gebracht.

Een voorbeeld
Marc moet alimentatie betalen aan zijn ex-echtgenote. Na het huwelijk is Marc een persoonlijke lening aangegaan voor het aanschaffen van een oldtimer. Deze rentelasten worden door de rechter niet in mindering gebracht op de draagkracht van Marc. Zouden Marc en zijn vrouw tijdens het huwelijk bijvoorbeeld een doorlopend krediet zijn aangegaan, dan komt de aflossing en rente hiervan wel in mindering op de draagkracht van Marc.

Schuldvraag speelt bij alimentatie geen rol

Tot 1971 speelde de schuldvraag een rol bij het recht op alimentatie. Een partner die overspel had gepleegd moest er rekening mee houden geen of minder alimentatie te krijgen. Sinds 1971 speelt deze schuldvraag bij het bepalen of iemand recht heeft op alimentatie geen rol meer. Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen zal een rechter nog tot het oordeel komen dat iemand geen recht heeft op alimentatie vanwege zijn of haar gedrag. U moet dan bijvoorbeeld denken aan de situatie dat de alimentatie-ontvanger de andere partner jarenlang (geestelijk) mishandeld heeft.

Indexatie van alimentatie

De partneralimentatie wordt in beginsel elk jaar op 1 januari automatisch verhoogd met een indexeringspercentage. Het ministerie van justitie bepaalt elk jaar de hoogte van dit percentage. Deze verhoging vindt automatisch plaats en moet door de alimentatieplichtige zelf uitgerekend en betaald worden.

De jaarlijkse indexatie hoeft niet betaald te worden als u met uw ex-partner expliciet heeft afgesproken (en vastgelegd) dat de alimentatie jaarlijks niet verhoogd wordt. Ook kan de rechter bepalen dat de alimentatie gedurende een bepaalde periode (of voor altijd) niet verhoogd hoeft te worden.

Duur van de alimentatie

Sinds 1 januari 2020 is de maximale duur van de alimentatieplicht de helft van de duur van het huwelijk met een maximum van vijf jaar. De termijn gaat lopen op het moment dat uw huwelijk is ontbonden. Uw huwelijk is ontbonden op het moment dat de uitspraak van de echtscheiding is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

Wijzigen van alimentatie

Als de alimentatie eenmaal is vastgesteld betekent dit niet dat de alimentatie nooit meer gewijzigd kan worden. Het is mogelijk dat de draagkracht van de alimentatie-betaler of de behoefte van de alimentatie-ontvanger verandert. In een dergelijke situatie kan een van beide partners de rechter verzoeken om de hoogte van de alimentatie te wijzigen.

Voorbeelden van omstandigheden die tot een wijziging zouden kunnen leiden:

de alimentatie-ontvanger gaat meer verdienen
de alimentatie-betaler gaat samenwonen
de alimentatie-betaler gaat meer of minder verdienen
de woonlasten van de alimentatie-betaler wijzigen

Bij een wijzigingsverzoek zal de rechter beoordelen of er inderdaad sprake is van een voldoende zware wijziging in de omstandigheden van de betreffende partner. Ook zal de rechter kritisch kijken naar de oorzaak van deze wijziging.

Kiest u of uw ex-partner er bijvoorbeeld zelf voor om ontslag in te dienen en vermindert hierdoor het inkomen (en daarmee de draagkracht), dan zal de rechter waarschijnlijk tot het oordeel komen dat er onvoldoende reden is om de alimentatie te verlagen. Er is immers sprake van vrijwillige inkomensvermindering.

Einde van de alimentatie

De alimentatieverplichting bestaat in principe voor de heft van de duur van van huwelijk. De termijn gaat lopen op het moment dat uw huwelijk is ontbonden. Uw huwelijk is ontbonden op het moment dat de uitspraak van de echtscheiding is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

Daarnaast eindigt de alimentatie ook als:

een van de (ex-)partners overlijdt
de partner die de alimentatie ontvangt opnieuw gaat samenwonen, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat trouwen
Wat kan ik doen als mijn ex-partner de alimentatie niet betaald?

Helaas komt het met enige regelmaat voor dat de alimentatie-betaler niet of niet op tijd zorg voor de betaling van de alimentatie. Het is in het algemeen verstandig om uw partner hier eerst schriftelijk op te wijzen en te benadrukken dat u de alimentatie tijdig en volledig wenst te ontvangen.

Als dit geen effect heeft, kunt u in principe het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) of een deurwaarder inschakelen om de alimentatiebedragen voor u te incasseren. Daarvoor is het dan wel nodig dat de alimentatiebedragen door de rechter zijn vastgesteld of bekrachtigd. Als dit niet het geval is, is het verstandig om eerst contact op te nemen met een in echtscheidingen gespecialiseerde advocaat. Deze advocaat kan de rechter dan verzoeken om de alimentatie alsnog officieel vast te leggen.